![“Απόβαση” φοιτητών ιατρικής και φέτος στα νησιά – Προσφέρουν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους [εικόνες – βίντεο]](https://www.moneyandlife.gr/wp-content/uploads/2023/06/CANVA-1024-×-438-px-2023-06-09T095316.965-360x180.jpg)
Της Ειρήνης Καρύδη
Ο Richard Dawkings στο διάσημο πλέον βιβλίο του «The selfish gene», εισάγει στο τελευταίο κεφάλαιο έναν νέο όρο (κάνοντας μια σύνθεση του δαρβινισμού και της κοινωνιοβιολογίας): Το μιμίδιο (meme), δηλαδή μνημίδιο είναι μια ιδέα, συμπεριφορά ή στυλ που εξαπλώνεται από άτομο σε άτομο σε ένα πολιτισμό.
Τι ακριβώς είναι τα μιμίδια;
Η λέξη προέρχεται από την αρχαία ελληνική «μίμησις», αλλά αντί για το “mimeme” ο Ντόκινς προτίμησε τον όρο “meme”, επειδή ηχούσε σαν (και θύμιζε) τη λέξη gene (γονίδιο).
Τα μιμίδια, σύμφωνα με τον Ντόκινς πάντα, είναι οι αυτόνομες μικρότερες μονάδες πολιτισμού. Και είναι πετυχημένες ως οντότητες όταν αναπαράγονται εύκολα, αντέχουν στο χρόνο και ευνοούν αυτόν που τις μεταφέρει.
Τα «προγράμματα» αυτά που τρέχουν στο μυαλό μας και έχουν τους δικούς τους σκοπούς (φανταστείτε για παράδειγμα, μικρές μαϊμούδες που πηδάνε από νευρώνα σε νευρώνα μέσα στο κεφάλι μας), μας βοηθούν να μεταδίδουμε τις γνώσει μας.
Επίσης, στη σύγχρονη ψυχολογία είναι ευρέως αποδεκτή η άποψη ότι το μεγαλύτερο μέρος της συμπεριφοράς μας οφείλεται στο υποσυνείδητο. Αν το επεκτείνουμε, επειδή οι άνθρωποι όσο και αν δεν το παραδεχόμαστε είμαστε ζώα και το ζώο δεν είναι τίποτα άλλο από μια μηχανή επιβίωσης των γονιδίων του…υποσυνείδητα το “μιμίδιο” έχει τεράστια επίδραση στις αποφάσεις μας.
Για παράδειγμα, επιτυχημένα μιμίδια είναι οι λαϊκές ρήσεις και τα αποφθέγματα των σοφών, ένα σύνθημα σε τοίχο, ή φράσεις από συγγραφείς και ηθοποιούς (οι οποίες αρκούν να τις ακούσεις μια φορά και τις θυμάσαι για πάντα.)
Επίσης, επιτυχημένο μιμίδιο είναι ο φόβος της Κόλασης, το οποίο δεν ευνοεί αυτόν που φοβάται, αλλά αυτόν που μεταδίδει το συγκεκριμένο φόβο -γι’ αυτό και συντηρείται από τότε που υπάρχουν θρησκείες. Άλλος, πετυχημένος συνδυασμός μιμιδίων είναι ο «συμπεριφορικός νεοτενισμός» των γυναικών: π.χ. αφού οι άντρες προτιμούν τις νεότερες για να αναπαραχθούν (αυτό είναι βιολογικά καθορισμένο για τον απλό λόγο ότι μια νέα γυναίκα θα κάνει περισσότερα και πιο υγιή παιδιά) έτσι και οι γυναίκες έμαθαν να συμπεριφέρονται και να ποθούν να φαίνονται νεότερες. Ή, η μόδα, η οποία λειτουργεί με μιμίδια, όπως είναι η αποτρίχωση, τα παλ χρώματα και το μούσι -για τους άντρες.
Επιπλέον, ενώ φαινόταν ότι τα “memes” του Ντώκινς θα ήταν «καλά μιμίδια», κάπου εκεί προέκυψε το διαδίκτυο.
Τον όρο Internet Meme τον αναφέρει για πρώτη φορά ο Mike Godwin, στο περιοδικό Wired (τεύχος Ιουνίου 1993). Στην αρχή τα internet meme διακινούνταν μέσω email και δεν ήταν τόσο πετυχημένα η επικίνδυνα. Όταν όμως καθιερώθηκαν πλατφόρμες social media όπως το facebook και το twitter και τα μιμίδια κατάκτησαν τον cyberspace, οι άνθρωποι σταμάτησαν να είναι ελεύθεροι και άρχισαν να μιμούνται ο ένας τον άλλον.
Τότε ο κόσμος γύρω μας γέμισε με ανθρώπους που γκρινιάζουν, μοιράζουν αγκαλίτσες, κάνουν νάζια ή αντιδρούν με μια πληθώρα αυτοματισμών και αυτό επειδή οι μισές αναρτήσεις από αυτές που βλέπουμε στην οθόνη μας είναι μιμίδια που αναπαράγονται πανεύκολα για αυτό και είναι τόσο πετυχημένα.
Βέβαια, το πιο σημαντικό είναι ότι μπορεί να τα φτιάξει ο καθένας όπως θέλει και να «μολύνει» περισσότερους εγκεφάλους με τα δικά του μιμίδια.
Όλους, λοιπόν, αυτούς τους “νέους” αυτόματους πιλότους για το μυαλό μας που επικρατούν μέσα μας και άρα μας ελέγχουν, μπορούμε να τους μεταβάλλουμε και το πρώτο βήμα είναι να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε τις συμπεριφορές μας, με στόχο να τις ενεργοποιήσουμε κατά βούληση.
Είναι απλό και θέλει ένα βηματάκι κάθε φορά, και κάπως έτσι θα κερδίσουμε μια μικρή αλλά σημαντική ελευθερία από κάθε επίκτητο ανεπιθύμητο αυτοματισμό.
(Ένα επίκαιρο παράδειγμα: κάποιος που οδηγεί το αυτοκίνητο του μόνος με κλειστά τα παράθυρα, φορώντας μάσκα…επειδή έχει υιοθετήσει το «μιμίδιο», ΜΆΣΚΑ ΠΑΝΤΟΎ.)
