Δεν είναι μόνο ο τουρισμός και το real estate – Ούτε μόνο η τουριστική κίνηση – Είναι και οι επενδύσεις στην αμυντική βιομηχανία, αλλά και τις χρηματοπιστωτικές-ασφαλιστικές δραστηριότητες, τους τομείς έρευνας και καινοτομίας, φαρμακευτικής κάνναβης και στις ΑΠΕ – Αύξηση κατά 19% των δωματίων στην Αθήνα την οκταετία 2015-2022.
Κι ενώ ισραηλινά επενδυτικά κεφάλαια βλέπουν εξακολουθητικά ευκαιρίες στην Ελλάδα, η τουριστική κίνηση από το Ισραήλ επιστρέφει στη χώρα μας στα νούμερα προ πανδημίας, ξεπερνά ήδη στην Aθήνα τις αφίξεις του 2019 σε διψήφιο ποσοστό και βάζει πλώρη για ακόμη υψηλότερες επιδόσεις το 2023, με περισσότερες από ποτέ απευθείας αεροπορικές συνδέσεις.
Το ενδιαφέρον από πλευράς των Ισραηλινών είναι απτό και είναι γεγονός ότι έχει επεκταθεί και πέραν των πιο «παραδοσιακών» κλάδων του τουρισμού και του real estate, δύο τομείς που έχουν απορροφήσει την τελευταία επταετία τη μερίδα του λέοντος όσον αφορά τις επενδύσεις ισραηλινών κεφαλαίων στη χώρα μας. Είναι ενδεικτικό ότι μόλις προ ημερών στη διαγωνιστική διαδικασία του Ταμείου Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου, το «παρών» για την αξιοποίηση του Οργανισμού Λιμένος Βόλου Α.Ε. έδωσε κοινοπρακτικά η Israel Shipyards, όμιλος μερικώς εισηγμένος στο Χρηματιστήριο του Τελ Αβίβ με δραστηριότητες που περιλαμβάνουν τρεις κύριους τομείς, συγκεκριμένα, τον ναυτιλιακό τομέα (ναυπηγικές και επισκευαστικές υπηρεσίες και εγκαταστάσεις που εξυπηρετούν το Ναυτικό και τις εμπορικές θαλάσσιες αγορές), τον λιμενικό (φόρτωση και εκφόρτωση φορτίου, στο μοναδικό ιδιόκτητο λιμάνι του Ισραήλ, στον κόλπο της Χάιφας) και τον κλάδο του τσιμέντου με προϊόντα για τον κατασκευαστικό κλάδο, παρέχοντας, παράλληλα, υπηρεσίες logistics και υποστήριξης για την υπεράκτια βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς και τη ναυτιλία φορτίου σε όλο τον κόσμο.
Οι επενδύσεις από ισραηλινά κεφάλαια στην Ελλάδα αφορούν επίσης την αμυντική βιομηχανία, αλλά και τις χρηματοπιστωτικές- ασφαλιστικές δραστηριότητες, τους τομείς έρευνας και καινοτομίας, φαρμακευτικής κάνναβης και των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, με πρωταθλητές πάντως, ειδικά την τελευταία επταετία, το real estate και τον τουρισμό κι ακριβώς πάνω σε αυτό «επενδύουν» φέτος και οι αεροπορικές εταιρείες.
Οι Ισραηλινοί τουρίστες
Eίναι ενδεικτικό ως προς το τελευταίο ότι ο μεγαλύτερος εγχώριος αερομεταφορέας, η Αegean, διευρύνει την παρουσία του φέτος στο Ισραήλ, με την προσθήκη τριών νέων απευθείας τακτικών δρομολογίων από Ιωάννινα, Χανιά και Καλαμάτα προς το αεροδρόμιο του Τελ Αβίβ, ενώ αυξάνει και τις πτήσεις της από Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Συνολικά φέτος η Αegean αυξάνει τις προσφερόμενες θέσεις στις συνδέσεις με Ισραήλ κατά 50% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, οπότε μετέφερε στη συγκεκριμένη γραμμή περί τους 350.000 επιβάτες. Τα τρία νέα δρομολόγια θα προστεθούν στο θερινό πρόγραμμα (το οποίο τη φετινή χρονιά αναμένεται να ξεκινήσει νωρίτερα), την ίδια στιγμή που η εταιρεία διασυνδέει το Ισραήλ με τακτικές εβδομαδιαίες πτήσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.
Κατά τη θερινή περίοδο ο όμιλος θα πραγματοποιεί τακτικές και ναυλωμένες πτήσεις από και προς συνολικά 9 δημοφιλείς προορισμούς σε Ελλάδα και Κύπρο (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο, Μύκονο, Ρόδο, Λάρνακα, Ιωάννινα, Χανιά, Καλαμάτα).
Η ισραηλινή αγορά κατατάσσεται σε αυτή τη συγκυρία στις πλέον υποσχόμενες για τον ελληνικό τουρισμό και ήταν πράγματι το 2022 από τις νικήτριες αγορές στη χώρα μας επιστρέφοντας στα προ πανδημίας επίπεδα, ειδικά στην Αθήνα. Η επιβατική κίνηση στη σύνδεση της ελληνικής πρωτεύουσας με το Ισραήλ παρουσίασε το 2022 διψήφιο ποσοστό αύξησης έναντι του 2019, εξ ου και το μεγάλο ενδιαφέρον των αεροπορικών για προσθήκη δρομολογίων (βλ. Tus Airways, Wizz Air, Israir κ.ά.).
Επιπλέον και στον τουρισμό της Θεσσαλονίκης, πέρυσι οι Ισραηλινοί αποτέλεσαν πρώτη ξένη εθνικότητα για πρώτη φορά μετά από τρία χρόνια (από το 2019), έστω και με μειωμένες διανυκτερεύσεις σε σύγκριση με τα προ πανδημίας επίπεδα.
Ετσι, στο μεγαλύτερο αεροδρόμιο της χώρας, στο «Ελευθέριος Βενιζέλος» η συνολική επιβατική κίνηση από/προς Ισραήλ το 2022 έφτασε τις 582.000, αυξημένη κατά 15% σε σχέση με το 2019, παρουσιάζοντας την τρίτη καλύτερη επίδοση στις ξένες αγορές ως προς το ποσοστό ανάπτυξης της επιβατικής κίνησης. Στην πρώτη θέση με άνοδο κατά 52% βρίσκονται οι Ηνωμένες Πολιτείες (+52%) και ακολουθεί η Αυστρία (+19%). Οι Ισραηλινοί τουρίστες καταλαμβάνουν την 8η θέση στη λίστα με τις εθνικότητες εισερχόμενου τουρισμού στο αεροδρόμιο της Αθήνας, με τις αφίξεις ταξιδιωτών με ισραηλινά διαβατήρια να αγγίζουν το 2022 σχεδόν τις 222.000, όταν προ πανδημίας, το 2019, ήταν λίγο πάνω από τις 186.000. Ενα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο που δημιουργεί προσδοκίες για την άμβλυνση της εποχικότητας, ειδικά σε περιόδους off season, εκτός δηλαδή της υψηλής σεζόν, είναι ότι μέσα στον Δεκέμβριο, τα περασμένα Χριστούγεννα, το Ισραήλ ήταν η νούμερο 1 ξένη αγορά για την Αθήνα, όπως και στη συμπρωτεύουσα που αναδείχθηκε νούμερο 1 ξένη αγορά για όλο το 2022, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ενωσης Ξενοδόχων Θεσσαλονίκης, αν και σε αυτή την περίπτωση το άνοιγμα της ψαλίδας σε σχέση με την περίοδο αναφοράς, το 2019, παραμένει μεγάλη έναντι της περιόδου προ πανδημίας, δεδομένου ότι ο τουρισμός στη συμπρωτεύουσα παρουσιάζει συνολικά σαφώς πιο αργή ανάκαμψη. Οι Ισραηλινοί επισκέπτες πάντως στη Θεσσαλονίκη κατέλαβαν ξανά, μετά από τρία χρόνια, την πρώτη θέση στον πίνακα των ξένων εθνικοτήτων (σ.σ. πρώτοι είναι οι Ελληνες), με 126.247 διανυκτερεύσεις – αν και με πτώση 32% έναντι της περιόδου προ πανδημίας.
Ξενοδοχεία, ακίνητα και η μεγάλη άφιξη στη Σταδίου
Ακριβώς στο αυξανόμενο κύμα επισκεπτών, σε συνδυασμό με τις ούτως ή άλλως γενικότερες, ανοδικές προοπτικές του ελληνικού τουρισμού αλλά και τις χαμηλότερες, συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές αγορές, τιμές των ελληνικών ακινήτων -είτε πρόκειται για μακροχρόνια παραχώρηση είτε ακόμη και για αγορά- εδράζεται και το μπαράζ των επενδύσεων ισραηλινών κεφαλαίων σε τουρισμό και real estate στη χώρα μας.
Το τελευταίο νέο στην αγορά έχει να κάνει με τη μεγάλη άφιξη στην οδό Σταδίου στον αριθμό 22, όπου, ύστερα από 13 χρόνια, ανοίγει ξανά την άνοιξη το «NYX Esperia Palace Hotel Athens by Leonardo Hotels» (βασική φωτο κειμένου), μετά από μία εκτεταμένη ανακαίνιση άνω των 20 εκατ. ευρώ από τον όμιλο Fattal. Για το νέο 5άστερο ξενοδοχείο της Αθήνας ήδη αυτή την περίοδο γίνονται προσλήψεις, ενώ οι κρατήσεις έχουν ήδη ανοίξει για την περίοδο από τον Μάιο και μετά. Η λειτουργία της νέας μονάδας, στη θέση του παλιού 4άστερου «Esperia», πήγε πίσω μεν στα χρονοδιαγράμματα λόγω και της πανδημίας, εκτιμάται όμως ότι θα αποτελέσει μεγάλη ένεση στο συγκεκριμένο σημείο του κέντρου της Αθήνας, που ακριβώς λόγω και της εγκατάλειψης του ξενοδοχείου το 2010 κι εν συνεχεία της οικονομικής κρίσης, έχει περάσει δύσκολα. Οι Ισραηλινοί της Fattal προχωρούν παράλληλα με τις αδειοδοτήσεις και για το νέο project, επίσης άνω των 20 εκατ. ευρώ συνολικά, στη Θεσσαλονίκη, στο ακίνητο στη γωνία των οδών Τσιμισκή 1 με Κατούνη που αποκτήθηκε μέσω πλειστηριασμού, ενώ επίσης μέσω πλειστηριασμού έχουν αποκτήσει και το ξενοδοχείο «Candia Castle» στο Ναύπλιο, το οποίο θα αποκτήσει ολοκαίνουρια εικόνα μετά από εργασίες ανακαίνισης. Την ίδια στιγμή, την πρώτη της επένδυση στην Αθήνα ολοκλήρωσε το περασμένο φθινόπωρο η Israel Canada με την εξαγορά του ξενοδοχείου στην πλατεία Θεάτρου 5 που λειτουργεί τώρα ως «Play Athens» (πρώην «Soul Athens»). Στα σκαριά για την εταιρεία, η οποία πραγματοποιεί επενδύσεις real estate κυρίως μεικτού χαρακτήρα σε επαγγελματικά ακίνητα, γραφεία, καταστήματα, κατοικίες κ.ά. και ελέγχεται από τους κ. Barak Rosen, Assi Tuchmeyer και Reuven Alex, είναι οι αγορές και νέων ακινήτων με περιοχές ενδιαφέροντος, κατά τις πληροφορίες, του Ψυρρή, το Μοναστηράκι, το Θησείο.
Αντίστοιχα και οι Ισραηλινοί της πολυσυζητημένης αλυσίδας των Brown Hotels και της επενδυτικής ομάδας πίσω από αυτήν τρέχουν πολλαπλά projects σε Αθήνα (κυρίως γύρω από την Ομόνοια – και όχι μόνο), Θεσσαλονίκη, αλλά και άλλους δημοφιλείς προορισμούς, με στόχο να έχει αυξήσει τις μονάδες της στη χώρα μας συνολικά έως το τέλος του τρέχοντος έτους κοντά στις 20, από τις 11 που λειτουργεί σήμερα εντός κι εκτός Αθηνών (Χαλκίδα, Ερέτρια, Αγίους Θεοδώρους, Κέρκυρα κ.ά.). Ενδεικτικά, ένας προορισμός κοντά στην Αθήνα τον οποίο έχουν πιστέψει οι Ισραηλινοί είναι το Λουτράκι, όπου δύο ξενοδοχεία ανακαινίζονται ήδη με στόχο να λειτουργήσουν για τη φετινή σεζόν, το παλιό «Ελπίς» και το «Loutraki Palace» που θα γίνει «Villa Brown Ermou», ενώ προετοιμάζεται ακόμη ένα στην ευρύτερη περιοχή, όπου τελικά η ισραηλινή αλυσίδα θα διαθέτει 4 μονάδες.
Στην Αθήνα ήδη προετοιμάζεται το έδαφος για τέσσερα ακόμη ξενοδοχεία, όπου οι εργασίες ανακαινίσεων είναι σε πλήρη εξέλιξη για το «Brown Spices» στην οδό Ευριπίδου που θα προηγηθεί και ακολουθούν το «Ηouse Sans Rival» στη Λιοσίων και το νέο «Brown» στην περιοχή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου στην Αθήνα από το φθινόπωρο του 2023, ενώ σε πολυτελές ξενοδοχείο, σε σχέδια των Εlastic Architects, μετατρέπεται και το κτίριο στην οδό Λυκούργου, με στόχο για τη λειτουργία του αρχές 2024. Ενα ακόμη νεοκλασικό στην οδό Αθηνάς θα μετατραπεί μελλοντικά σε πολυτελές κατάλυμα της αλυσίδας, ενώ ο όμιλος προχωρά τις αδειοδοτήσεις και για το ακίνητο που έχει μισθώσει από το Γηροκομείο (Ελεήμων Εταιρεία Αθηνών) στην οδό Βερανζέρου 12. Στη Θεσσαλονίκη, το επενδυτικό σχήμα πίσω από την αλυσίδα Brown προγραμματίζει την επόμενη χρονιά δύο μεγάλα «ανοίγματα» 5 και 4 αστέρων σε ιστορικά ακίνητα, όπως το διατηρητέο πρώην ξενοδοχείο «Βιέννη» χτισμένο κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου (για ξενοδοχείο δυναμικότητας 82 δωματίων) και τα δύο κτίρια της καπναποθήκης Σακκά – Μιχαηλίδη (138 δωματίων και 50 διαμερισμάτων).
Εν τω μεταξύ, σε συνέχεια και της στρατηγικής συμφωνίας, ύψους 40 εκατ. ευρώ, του περασμένου καλοκαιριού με στόχο και την εξαγορά ξενοδοχειακών ακινήτων μεταξύ των επενδυτών της Brown με τον όμιλο Israir Group, o αερομεταφορέας με έδρα το Τελ Αβίβ επενδύει κι αυτός στον ελληνικό τουρισμό με συνδυαστικά πακέτα πτήσεων και διαμονής, έχοντας παράλληλα ολοκληρώσει την απόκτηση του 25% πέντε ξενοδοχείων σε Αθήνα («Brown Kubic», «Brown Museum Hotel», «My Athens Hotel»), Ερέτρια («Brown Beach Eretria») και Κρήτη («Isla Brown Chania Resort & Spa»).
Τα ελληνικά ακίνητα αποτελούν ειδικά τα τελευταία 6-7 χρόνια πόλο έλξης για τα ισραηλινά κεφάλαια με ουκ ολίγους μεμονωμένους επενδυτές αλλά και επενδυτικά funds να έχουν τοποθετηθεί στην ελληνική αγορά (Gnosis Investments -πρώην BZPW Real Estate Development, Pro Greece, Ficus Investments κ.α.) και την περιοχή γύρω από την Ομόνοια να συγκεντρώνει μεγάλο ενδιαφέρον, με ουκ ολίγα projects από ισραηλινά κεφάλαια, κατά τις πληροφορίες, και στο κομμάτι της κατοικίας, ενδεικτικό της σταδιακής στροφής που επιχειρείται γύρω από την πολύπαθη πλατεία.
Ειδικά για την ελληνική πρωτεύουσα, είναι χαρακτηριστική η περίπτωση των επενδυτών της Zoia, η οποία σταδιακά από το 2017 μέχρι σήμερα έχει χτίσει ένα χαρτοφυλάκιο αξίας 200 εκατ. ευρώ κυρίως για οικιστικά ακίνητα. Το εν λόγω χαρτοφυλάκιο προσεγγίζει σχεδόν τα 1.000 διαμερίσματα σε όλη την Αθήνα, στο κέντρο, στο Κολωνάκι, στο Γκάζι, στην Καλλιθέα, στην Πανεπιστημιούπολή, στον Πειραιά, με έναν σημαντικό αριθμό να έχει ανακαινιστεί ήδη, προσφέροντας λύσεις εξυπηρετούμενων, επιπλωμένων διαμερισμάτων, με τη Zoia να αποτελεί πλέον έναν από τους μεγαλύτερους -αν όχι το μεγαλύτερο- ιδιοκτήτες ειδικά σε αυτή την κατηγορία ακινήτων.
Επιπλέον, σε πλήρη εξέλιξη είναι και η αναμόρφωση σε «πράσινα» γραφεία (σε σχέδια των Α&Μ Αrchitects) ενός από τα χαρακτηριστικότερα κτίρια της Λεωφόρου Αμαλίας, στον αριθμό 40, απέναντι από τους Στύλους του Ολυμπίου Διός, που είχε καεί το 2010 και αποκτήθηκε από τη Zoia το 2019, ύστερα από πλειοδοτικό διαγωνισμό.
Εκτός Αθηνών, ένα από τα πολυαναμενόμενα νέα projects με ισραηλινό χρώμα που μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης για έναν λιγότερο αναπτυγμένο νησιωτικό προορισμό, μια ανάσα από την Αθήνα, είναι αυτό στην Κύθνο από τον επιχειρηματία Αβραάμ Ραβίντ.
Ο τελευταίος, έχοντας ευρύ πεδίο δραστηριοτήτων, μεταξύ άλλων και στον χώρο των σούπερ μάρκετ, ανέλαβε, κατόπιν του διαγωνισμού του ΤΑΙΠΕΔ, την αξιοποίηση του «Ξενία» της Κύθνου και τις δύο ιαματικές πηγές, προχωρώντας αυτή την περίοδο με τις μελέτες και τις αδειοδοτικές διαδικασίες για το project που θα ξεπεράσει τα 25 εκατ. ευρώ, ενώ δρομολογεί και άλλες επενδύσεις σε ακίνητα στη χώρα μας κυρίως στην Αθήνα, είτε μεμονωμένα είτε και σε συνεργασία με άλλα κεφάλαια από το Ισραήλ.
