1) Έκδοση τελεσίδικων αποφάσεων για υποθέσεις αστικής φύσεως σε μόλις 650 ημέρες, αντί 1.492 ημερών που πρέπει να περιμένει ένας πολίτης σήμερα, από την ημέρα που θα καταθέσει την αγωγή του.
2) Δημοσίευση διαθηκών από συμβολαιογράφους σε ηλεκτρονική πλατφόρμα, τηρώντας όλες τις δικλίδες ασφαλείας, μέσα σε μόλις επτά ημέρες.
3) Δημιουργία πλατφόρμας στα πρότυπα των «υπερχρεωμένων νοικοκυριών» για την ταχύτερη εκκαθάριση των χιλιάδων υποθέσεων αναγκαστικής εκτέλεσης που εκκρεμούν με ορίζοντα συζήτησης ακόμα και το μακρινό 2036 (!), δίνοντας την εικόνα αρνησιδικίας για όσους πολίτες – κυρίως υπερχρεωμένων νοικοκυριών – φτάνουν να ζητήσουν δικαστική προστασία.
4) Μεταφορά δικαστηριακής ύλης σε δικηγόρους, που αναλαμβάνουν τις διαταγές πληρωμής και τη διαταγή απόδοσης μισθίου, λόγω λήξης της μίσθωσης.
Όλα αυτά αποτελούν τον «βασικό κορμό» του νέου Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, που παρουσίασαν ο υπουργός Δικαιοσύνης, Γιώργος Φλωρίδης, και ο υφυπουργός, Ιωάννης Μπούγας, χαρακτηρίζοντας το νέο νομοθέτημα «το στρατηγικό σχέδιο για την αναβάθμιση της Δικαιοσύνης». Ο νέος αυτός «οδικός χάρτης» παρουσιάστηκε αναλυτικά, με λεπτομέρειες και παραδείγματα, από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης που φιλοδοξεί να κερδίσει το «στοίχημα» της επιτάχυνσης προς όφελος των πολιτών, δίνοντας ταυτόχρονα ώθηση και στους δείκτες της οικονομίας και των επενδύσεων, και για τον λόγο αυτόν θα τεθεί σε εφαρμογή από τον επόμενο Σεπτέμβριο με την έναρξη του νέου δικαστικού έτους.
Η νομοθετική αυτή πρωτοβουλία εντάσσεται στον οδικό χάρτη που είχε εξαγγείλει το υπουργείο Δικαιοσύνης κατά την ψήφιση του Δικαστικού Χάρτη, με σκοπό τη μεγιστοποίηση των ωφελειών εφαρμογής του και τη συμπληρωματική λειτουργία του με άλλα νομοσχέδια του υπουργείου Δικαιοσύνης, όπως η μεταφορά δικαστηριακής ύλης στους δικηγόρους με το Ν. 5095/2024. Ο δικαστικός χάρτης είναι η μεγάλη και εμβληματική μεταρρύθμιση της ελληνικής δικαιοσύνης, στη λογική και αρχιτεκτονική δομή του οποίου προσαρμόζονται οι υπόλοιπες, τόσο αυτές που βρίσκονται σε τροχιά υλοποίησης, όσο και αυτές που απαιτείται να ακολουθήσουν.
Α. Αποφάσεις σε τακτική, εκουσία και ασφαλιστικά μέτρα:
Τακτική διαδικασία: Απόφαση εντός 6 μηνών
Εκούσια δικαιοδοσία: Απόφαση εντός 4 μηνών
Ασφαλιστικά μέτρα: Απόφαση εντός 1 μήνα
Στόχος του υπουργείου με τις καινοτόμες διατάξεις είναι να μειωθεί δραστικά ο χρόνος που απαιτείται να πάρει τελεσίδικη απόφαση στα χέρια του ένας πολίτης από τις 1.492 ημέρες, που απαιτείται σήμερα, σε μόλις 650 ημέρες. Η ολιστική αναμόρφωση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας αφορά όλα τα διαδικαστικά στάδια, από την κατάθεση του εισαγωγικού δικογράφου στον πρώτο βαθμό έως και την έκδοση τελεσίδικης (και εν συνεχεία) αμετάκλητης απόφασης. Συγκεκριμένα, με τις νέες διατάξεις επιχειρείται η αξιοποίηση του χρόνου της «προδικασίας», ο οποίος σήμερα παρέρχεται άπρακτος, χωρίς ουσιαστικές ενέργειες.
Β. Υποχρεωτικός προέλεγχος αγωγών.
Για τον λόγο αυτόν θεσπίζεται για πρώτη φορά ο προέλεγχος της αγωγής από τον δικαστή, ο οποίος, εφόσον διαπιστώσει τυχόν ελλείψεις ή ελαττώματα στον φάκελο, εκδίδει διάταξη με την οποία κρίνει την αγωγή απαράδεκτη ή αόριστη και τάσσει στον διάδικο συγκεκριμένη προθεσμία, προκειμένου να τη διορθώσει ή να τη συμπληρώσει, εάν αυτό είναι δυνατό. Με τον τρόπο αυτόν αξιοποιείται στο έπακρο το χρονικό διάστημα πριν από τη συζήτηση της κάθε υπόθεσης στο ακροατήριο, με εξονυχιστικό προέλεγχο που θα γίνεται από δικαστή, έτσι ώστε οι υποθέσεις να οδηγούνται ώριμες στο ακροατήριο.
Γ. Έρχεται το Μητρώο Διαθηκών.
Μεγάλη αλλαγή αποτελεί το Μητρώο Διαθηκών. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι από τον Σεπτέμβριο όλες οι διαθήκες θα δημοσιεύονται επιμελεία συμβολαιογράφων σε ειδική πλατφόρμα μέσα σε διάστημα μιας εβδομάδας, δηλαδή από 1 έως 7 ημέρες, ενώ σήμερα απαιτούνται τουλάχιστον 300 ημέρες. Να σημειωθεί ότι λόγω των μεγάλων καθυστερήσεων στη δημοσίευση των διαθηκών, αφενός διακυβεύονται τεράστια περιουσιακά στοιχεία με πολύ μεγάλο οικονομικό αντικείμενο, αφετέρου καθυστερούν να κατατεθούν στο δημόσιο ταμείο εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ από φόρους κληρονομιάς.
Δ. e-φάκελος – Ψηφιακή Δικογραφία.
Ηλεκτρονική κατάθεση αγωγών και δικογράφων από τους δικηγόρους
Παρακολούθηση της εξέλιξης κάθε υπόθεσης (από Πρωτοδικείο έως Άρειο Πάγο)
Αποθήκευση όλων των εγγράφων και αποφάσεων
Ηλεκτρονική πληρωμή παραβόλων
Ηλεκτρονική πρόσβαση στο Βιβλίο Αδικημάτων & Συμβάντων της ΕΛ.ΑΣ.
Βασική καινοτομία των διατάξεων του νέου ΚΠολΔ είναι η δημιουργία ηλεκτρονικής πλατφόρμας, προκειμένου να λειτουργήσει ο μηχανισμός της ψηφιακής δικογραφίας, να ξεκινήσει μέσα στο 2025 και πρώτα να συνδεθεί με τα Κτηματολογικά Γραφεία. Η ψηφιακή δικογραφία καταργεί παντελώς το χαρτί, καθώς οι δικηγόροι από τα γραφεία τους πλέον θα καταθέτουν ηλεκτρονικά τις αγωγές και τα άλλα ένδικα μέσα, ενώ θα μπορούν να παρακολουθούν την πορεία της κάθε υπόθεσης μέχρι τον Άρειο Πάγο. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ψηφιακή δικογραφία θα συμβάλει καθοριστικά στη μείωση των χιλιάδων υποθέσεων αναγκαστικής εκτέλεσης και πλειστηριασμών, που πολλές φορές υπό το σημερινό καθεστώς φτάνουν να προσδιοριστούν προς συζήτηση ακόμα και το 2036! Η ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης εκτιμά ότι με τη λειτουργία της ψηφιακής δικογραφίας οι πλέον των 32.000 εκκρεμών υποθέσεων στα Πρωτοδικεία θα έχουν εκκαθαριστεί και θα έχουν εκδοθεί αποφάσεις μέσα στην επόμενη τριετία.
Ε. Οι Εφέσεις πλέον δεν θα κατατίθενται στο Πρωτοδικείο που εξέδωσε την απόφαση αλλά στο Εφετείο που θα δικάσει την έφεση. Με τον τρόπο αυτό δεν θα απαιτείται πλέον ο χρόνος και η γραμματειακή μεσολάβηση για να διαβιβάζονται οι εφέσεις από το ένα δικαστήριο στο άλλο. Επίσης, θεσπίζεται νέα διάταξη, με την οποία περιορίζεται η καταχρηστική προθεσμία της έφεσης στο ένα έτος, αντί δύο ετών σήμερα. Τέλος, με νέα ρύθμιση αυξάνεται η καθ’ ύλην αρμοδιότητα των πολυμελών πρωτοδικείων για την εκδίκαση εφέσεων στις 80.000€, ενώ θεσπίζεται και η απαγόρευση χορήγησης αναβολής στη δευτεροβάθμια δίκη.
ΣΤ. Στο Δίκαιο της Αναίρεσης επέρχονται επίσης σημαντικές αλλαγές. Προβλέπεται η κατάθεση του δικογράφου της αναίρεσης απευθείας στη γραμματεία του Αρείου Πάγου, ενώ κατά το πρότυπο της δικονομίας του Συμβουλίου της Επικρατείας περιορίζεται πλέον ο αριθμός των σελίδων του αναιρετηρίου και των λοιπών δικογράφων ενώπιον του ανώτατου δικαστηρίου. Επίσης, σημαντική είναι και η αντικατάσταση του άρθρου 571 του ΚΠολΔ με επαναφορά της εισήγησης και ενεργοποίηση της εν συμβουλίω διαδικασίας σχετικά με το παραδεκτό της αίτησης αναίρεσης.
Ζ. Με τη συνεργασία του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, δημιουργείται ενιαία πλατφόρμα ψηφιακής δικαιοσύνης, όπου: Οι υποθέσεις θα παρακολουθούνται σε real-time, όλες οι αποφάσεις θα δημοσιεύονται ηλεκτρονικά, οι πολίτες θα έχουν ηλεκτρονική πρόσβαση σε όλη τη διαδικασία ενώ Η αστυνομία θα μπορεί να διασταυρώνει στοιχεία με πλήρη διαφάνεια.
Η. Μεταφορά δικαστηριακής ύλης.
Στο πλαίσιο αποσυμφόρησης των δικαστών και των δικαστηρίων, η ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης αποφάσισε να μεταφέρει στους δικηγόρους νέα δικαστηριακή ύλη. Ειδικότερα, θα μεταφερθεί η έκδοση των διαταγών πληρωμής και διαταγών απόδοσης μισθίου. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η επίτευξη του βασικού στόχου των δύο ετών για την έκδοση τελεσίδικης απόφασης, θεσπίζεται νέα γενική διάταξη, η οποία προβλέπει την αποκλειστικότητα και δεσμευτικότητα των προθεσμιών του νόμου, τόσο για τους διαδίκους όσο και για το δικαστήριο, ενώ θεμελιώδη ρύθμιση του νέου Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας αποτελεί η διάταξη, με την οποία εισάγεται ο ηλεκτρονικός φάκελος δικογραφίας για κάθε υπόθεση. Επίσης, προτείνονται διατάξεις με σκοπό την περαιτέρω αποφόρτιση των δικαστηρίων και τη μείωση του όγκου εργασίας των δικαστικών υπαλλήλων. Μια τέτοια πρόβλεψη αποτελεί η τροποποίηση που αφορά τη διαταγή πληρωμής και τη διαταγή απόδοσης μισθίου, η αρμοδιότητα έκδοσης των οποίων περνά εξ ολοκλήρου στους δικηγόρους (ειδικά επιλεγμένους και καταρτισμένους), χωρίς τη μεσολάβηση των γραμματειών των δικαστηρίων εφεξής. Επίσης, παρέχεται η δυνατότητα έκδοσης διαταγής απόδοσης μισθίου εξαιτίας του λόγου της παρέλευσης του ορισμένου χρόνου συμβατικής σχέσεως που καταρτίζεται εγγράφως, επ’ ωφελεία πολλών πολιτών/ιδιοκτητών που καθίστανται όμηροι ορισμένων κακόπιστων μισθωτών λόγω της μη δυνατότητας προσήκουσας αξιοποίησης των ακινήτων τους.
Στο πλαίσιο των νομοθετικών πρωτοβουλιών για το επόμενο διάστημα περιλαμβάνονται και βασικές αλλαγές στον Κώδικα Δικηγόρων και στο Κληρονομικό Δίκαιο.
Ο εκσυγχρονισμός και η επιτάχυνση της απονομής της Δικαιοσύνης είναι ένας εθνικός στόχος, που απαιτεί συναινέσεις, συνεργασίες, και κυρίως ισχυρή πολιτική βούληση και αποφασιστικότητα. Συχνά, οι μεγάλες θεσμικές αλλαγές προκαλούν αντιδράσεις και συναντούν αντιστάσεις. Όμως δεν χρειαζόμαστε άγονη κριτική, αλλά γόνιμή συμβολή και παραγωγική συμμετοχή. Ήρθε η ώρα ως κοινωνία και νομικός κόσμος να κάνουμε το μεγάλο και καθοριστικό βήμα της ελληνικής δικαιοσύνης προς τη νέα εποχή. Ο κόσμος προχωρά και η ζωή εξελίσσεται. Για αυτό και αν κάτι τελικά χρειαζόμαστε περισσότερο από οτιδήποτε άλλο στην Ελλάδα, και ειδικότερα στο χώρο της Δικαιοσύνης, είναι μια ειρηνική επανάσταση της κοινής λογικής.
Επικεφαλής του Ομίλου Προβληματισμού για τον Εκσυγχρονισμό της Δικαιοσύνης – ΟΠΕΔ
