Τα τελευταία 50 χρόνια ο αριθμός των σπερματοζωαρίων στους άνδρες έχει μειωθεί κατά 50% στη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη και την Αυστραλία και ο λόγος δεν έχει σαφώς προσδιοριστεί. Οι ειδικοί σε θέματα γονιμότητας αναζητούν εδώ και μισό αιώνα τους περιβαλλοντικούς λόγους και τις επιρροές του τρόπου ζωής που κρύβονται πίσω από αυτήν τη μείωση.
Οι θεωρίες “οργιάζουν”, χωρίς κανείς να έχει ακλόνητες αποδείξεις για να τις υποστηρίξει. Από την είσοδο των κινητών τηλεφώνων στη ζωή του σύγχρονου άνδρα, οι έρευνες έχουν στραφεί και στην πιθανότητα η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία να συμβάλλει στην έκπτωση της ποιότητας του σπέρματος ανδρών κάθε ηλικίας.
Πρόσφατα πραγματοποιήθηκε μια μελέτη στην Ελβετία η οποία επιβεβαίωσε τον συσχετισμό. Σε αυτήν την ομολογουμένως καλύτερα σχεδιασμένη από προηγούμενες μελέτη συμμετείχε σημαντικός αριθμός ανδρών. Οι ερευνητές, που δημοσίευσαν τα ευρήματά τους στο επιστημονικό περιοδικό Fertility and Sterility, διαπίστωσαν ότι η συχνή χρήση του τηλεφώνου (πάνω από 20 φορές την ημέρα) βλάπτει τη συνολική συγκέντρωση σπέρματος, όπως και τη συγκέντρωση στην εκσπερμάτιση.
«Πολλές επιστημονικές αναφορές επιβεβαιώνουν ότι υπάρχει παγκοσμίως σημαντική έκπτωση στην ποιότητα του ανδρικού σπέρματος. Η έρευνα δείχνει ότι ο αριθμός των σπερματοζωαρίων σε άνδρες του δυτικού κόσμου έχει μειωθεί κατά μέσο όρο σε 47 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά χιλιοστόλιτρο από τα 99 εκατομμύρια που ήταν στο παρελθόν.
Φαίνεται ότι η εμφάνισή του προβλήματος συνδέεται, μεταξύ άλλων, με την αρνητική επίδραση κάποιων περιβαλλοντικών παραγόντων, περιλαμβανομένων της ρύπανσης (νερού, αέρα, εδάφους) και των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων.
Οι επιπτώσεις του φαινομένου δεν αφορούν μόνο στην αδυναμία απόκτησης απογόνων, αλλά και σε μια σειρά ζωτικών για την κοινωνία δεικτών. Η μείωση της γονιμότητας οδηγεί σε υπογεννητικότητα και αυτή σε γήρανση του πληθυσμού, η οποία υποστηρίζεται και συντηρείται βέβαια από την ιατροτεχνολογική πρόοδο», σημειώνει ο Χειρουργός Ανδρολόγος Ουρολόγος δρ Αναστάσιος Λιβάνιος.
Γνωρίζουμε ότι η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, φυσική ή τεχνητή, επηρεάζει όλους τους ζωντανούς οργανισμούς. Οι επιπτώσεις της στο αναπαραγωγικό σύστημα μπορεί να είναι αποτέλεσμα της θερμικής επίδρασης, της δημιουργίας οξειδωτικού στρες, αλλαγών στη δομή των πρωτεϊνών και άλλων παραγόντων.
Η τεχνητή ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία είναι αποτέλεσμα και της ανάπτυξης των τηλεπικοινωνιακών τεχνολογιών. Σχεδόν κάθε άνθρωπος στις αναπτυγμένες χώρες εκτίθεται σε αυτήν. Μελέτες έχουν αποκαλύψει ότι τα κύματα που εκπέμπονται από τα κινητά τηλέφωνα οδηγούν το σπέρμα σε οξειδωτικό στρες και εντατικοποίηση του κατακερματισμού του DNA του.
Υπάρχουν και κάποιες μελέτες σε ανθρώπους και σε ζώα που δείχνουν ότι η έκθεση σε συγκεκριμένες συχνότητες έχει θεραπευτική επίδραση.
Σε μια πρόσφατη μεγάλη πληθυσμιακή μελέτη, επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Γενεύης και του Ελβετικού Ινστιτούτου Τροπικών Νόσων και Δημόσιας Υγείας εξέτασαν τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η χρήση και η φύλαξη των κινητών τηλεφώνων στην ανδρική υπογονιμότητα.
Η μελέτη ξεκίνησε το 2005, πριν η χρήση κινητών τηλεφώνων γίνει τόσο εκτεταμένη και έληξε τον Νοέμβριο 2018. Σε αυτήν συμμετείχαν 2.886 άνδρες, ηλικίας μεταξύ 18 και 22 ετών, οι οποίοι συμπλήρωσαν ένα ερωτηματολόγιο που εστίαζε στην υγεία και τον τρόπο ζωής τους και τη σχέση τους με το τηλέφωνο.
Ένα δεύτερο ερωτηματολόγιο, συμπληρώθηκε από τους γονείς και αφορούσε την περίοδο πριν από τη σύλληψη.
Οι νεαροί άνδρες παρείχαν όλες τις πληροφορίες, ιδίως τα εργαστηριακά αποτελέσματα των εξετάσεων (συμπεριλαμβανομένης της ανάλυσης σπέρματος) που ήταν απαραίτητες για την επίτευξη των στόχων της μελέτης. Ο αριθμός των ωρών που ασχολούνταν με το smartphone και ο τρόπος χρήσης του εξετάστηκαν επισταμένα, όπως και η ποιότητα του σπέρματος (όγκος, συγκέντρωση και συνολικός αριθμός σπερματοζωαρίων, καθώς και η κινητικότητα και η μορφολογία του σπέρματος).
Η ανάλυση αποκάλυψε ότι υπάρχει σημαντική σχέση μεταξύ της συχνής χρήσης του τηλεφώνου (πάνω από 20 φορές την ημέρα) και της χαμηλότερης συγκέντρωσης σπέρματος (σε ml). Το ίδιο διαπιστώθηκε και για τη συνολική συγκέντρωσή τους στην εκσπερμάτιση. Ο κίνδυνος για μη φυσιολογικά επίπεδα ανδρικής γονιμότητας, όπως αυτά προσδιορίζονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ήταν αυξημένος κατά 30%, όταν αναφερόταν στη συγκέντρωση σπερματοζωαρίων ανά mL (21% όσον αφορά τη συνολική συγκέντρωση).
Αυτή η σχέση ήταν εντονότερη κατά την πρώτη φάση της μελέτης (2005-2007), σε σύγκριση με τις άλλες δύο φάσεις (2008-2011 και 2012-2018), υποδηλώνοντας ότι η μετάβαση σε 3G και 4G μπορεί να έχει αμβλύνει τις επιπτώσεις, ίσως λόγω της χαμηλότερης ισχύος εκπομπής των νεότερων τηλεφώνων. Δεν βρέθηκε καμία σχέση που να αφορά στην κινητικότητα ή στη μορφολογία του σπέρματος.
Οι ερευνητές ρώτησαν, επίσης, τους συμμετέχοντες πού φύλαγαν τα τηλέφωνά τους όταν δεν τα χρησιμοποιούσαν (στο παντελόνι, το σακάκι, τη θήκη στη ζώνη ή άλλο σημείο που δεν βρίσκεται στο σώμα). Περίπου το 85,7% της ομάδας μελέτης ανέφεραν ότι κρατούσαν το τηλέφωνό τους στην τσέπη του παντελονιού, οι υπόλοιποι στο σακάκι τους (4,6%) ή μακριά από το σώμα (9,7%). Από τα ευρήματα δεν φάνηκε ότι ο τρόπος μεταφοράς του τηλεφώνου επιδρά στην ποιότητα του σπέρματος.
«Εκτός από την ακτινοβολία, για την υπογονιμότητα των ανδρών έχουν ενοχοποιηθεί και άλλοι παράγοντες, όπως το περιβάλλον, ο τρόπος ζωής, το υπερβολικό βάρος και η παχυσαρκία, το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ και το ψυχολογικό στρες.
Ακόμα, όμως, έχουμε μεγάλο δρόμο να διανύσουμε μέχρι να είμαστε σε θέση να πούμε με ασφάλεια ποιοι περιβαλλοντικοί παράγοντες επηρεάζουν αρνητικά το ανδρικό σπέρμα και μέσω ποιων μηχανισμών. Παράλληλα και για την ακτινοβολία χρειάζονται επιπλέον μελέτες ώστε να επιβεβαιωθεί η επίδρασή της (αρνητική, θετική ή ουδέτερη) και ποια ποσότητα ενέργειας απαιτείται γι’ αυτήν.
Μετά βεβαιότητος γνωρίζουμε ότι οι λοιμώξεις από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα η απόφραξη λόγω συγγενών ανωμαλιών ή αλλαγής της φυσιολογικής διαδρομής του σπέρματος, οι τραυματισμοί, η στυτική δυσλειτουργία, γενετικές νόσοι, αυτοάνοσα και ορμονικά προβλήματα, αλλά και ψυχολογικά, όπως το στρες, επηρεάζουν την ποιότητά του.
Η θεραπεία έγκειται στην αντιμετώπιση του λόγου που προκαλεί την υπογονιμότητα. Όταν αυτή δεν είναι εφικτή, η απόκτηση απογόνων μπορεί να επιτευχθεί μέσω τεχνικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Σε περιπτώσεις κακής ποιότητας σπέρματος επιλέγεται ή η μικρο-γονιμοποίηση (intra-cytoplasmic sperm injection, ICSI), μια επαναστατική μέθοδος που περιόρισε την ανάγκη ύπαρξης εκατοντάδων χιλιάδων σπερματοζωαρίων ακόμα και σε ένα μόνο! Η λήψη μπορεί να γίνει ακόμα και χειρουργικά από την επιδιδυμίδα ή από τον όρχι.
Πρόκειται για μια ασφαλή μέθοδο που μπορεί να χαρίσει στους άνδρες που επιθυμούν να αποκτήσουν απογόνους υγιέστατα παιδιά, καθώς η ICSI έχει τα ίδια χαμηλά ποσοστά πρόκλησης συγγενών ανωμαλιών όσα εκείνα της κλασικής εξωσωματικής γονιμοποίησης», καταλήγει ο δρ Λιβάνιος.
