Σαν σήμερα, στις 21 Απριλίου 2017, έσβησε ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα πρόσωπα της ελληνικής υποκριτικής σκηνής. Ο Στάθης Ψάλτης, με το χαρακτηριστικό του βλέμμα, την αστείρευτη ενέργεια και την ιδιαίτερη φωνή, έφυγε από τη ζωή στα 66 του χρόνια, μετά από μάχη με τον καρκίνο, αφήνοντας πίσω του μια ολόκληρη εποχή γεμάτη γέλιο, σουρεαλισμό, και ανεπιτήδευτο συναίσθημα.
Για όσους μεγάλωσαν τις δεκαετίες του ’80 και του ’90, ο Στάθης Ψάλτης ήταν ένα σύμβολο, ένα πρόσωπο που ενσάρκωσε τη νεανική επανάσταση, το αιώνιο φλερτ, τη ροκ ψυχή σε μια Ελλάδα που προσπαθούσε να ανακαλύψει την ταυτότητά της ανάμεσα στην παράδοση και τη μοντέρνα εποχή.
Επιμέλεια: Νεκτάριος Ντούζουγλης – Χορμοβίτης
«Όταν είδα τον Στάθη πρώτη φορά στο θέατρο, είπα ‘Αυτός είναι παιδί του δρόμου και της ποίησης ταυτόχρονα’. Και δεν έπεσα έξω. Ήταν λαϊκός καλλιτέχνης με ψυχή ποιητή.»
Μίμης Πλέσσας
Ο άνθρωπος πίσω από τους ρόλους
Γεννημένος το 1951 στο Βέλο Κορινθίας, αλλά μεγαλωμένος στην Αθήνα, ο Ψάλτης φοίτησε στο Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν – κάτι που πολλοί ξεχνούν, καθώς το «σχολείο» του συχνά επισκιαζόταν από τους λαϊκούς ρόλους του. Όμως κάτω από τον φωνακλά Τροχονόμο Βαρβάρα και τον… ερωτοχτυπημένο Καμικάζι, υπήρχε ένας βαθιά καλλιεργημένος και ευαίσθητος καλλιτέχνης.
Ο Στάθης δεν έπαιζε ρόλους. Ζούσε μέσα τους. Κι όσο γραφικά κι αν φαίνονταν τα σενάρια της εποχής, εκείνος τα έντυνε με έναν αυθορμητισμό που δεν δίδασκε καμία σχολή. Μπορούσε να γίνει λαϊκός ήρωας και μέσα σε δευτερόλεπτα να περάσει στο λυρισμό – είτε αυτός ήταν γνήσιος, είτε σατιρικός.
Η «ελαφρότητα» που μόνο ελαφριά δεν ήταν
Πολλοί υποτίμησαν τις ταινίες του. Όμως αρκεί να δει κανείς το «Βασικά καλησπέρα σας» ή το «Έλα να αγαπηθούμε ντάρλινγκ» με άλλη ματιά, για να αντιληφθεί την κοινωνική τους αντανάκλαση. Ο Ψάλτης ενσάρκωνε τον καθημερινό άνθρωπο: αυτόν που προσπαθούσε να επιβιώσει σε μια αστική ζούγκλα, να ερωτευτεί, να πει «την αλήθεια του» με τρόπο που μόνο το χιούμορ επιτρέπει.
Κι αν τα γέλια ξεσπούσαν με κάθε ατάκα του, η συγκίνηση ήταν πάντα εκεί – υπόγεια, ανθρώπινη. Όπως όταν έκλεινε τα μάτια και τραγουδούσε, ή όταν κοιτούσε την κάμερα με εκείνο το βλέμμα του παιδιού που δεν λέει να μεγαλώσει.
Ο θάνατός του τη Μεγάλη Παρασκευή του 2017 φάνηκε ειρωνικά ποιητικός. Σαν να έκλεινε έτσι μια ολόκληρη εποχή. Όμως ο Στάθης δεν «έφυγε». Αν κάτι κατάφερε, ήταν να χαραχτεί στο συλλογικό μας υποσυνείδητο. Στα τηλεοπτικά απογεύματα, στα βιντεοκλάμπ της γειτονιάς, στα memes της εποχής μας – εκεί όπου το γέλιο γίνεται ανάμνηση και η ανάμνηση γίνεται αγάπη.
Αντί επιλόγου
Αν είχε κάτι να πει σήμερα ο Στάθης Ψάλτης, ίσως να ήταν μια από τις πιο εμβληματικές του ατάκες:
«Μη μιλάς, μη γελάς, κινδυνεύει η Ελλάς!»
Μόνο που αυτή τη φορά, η Ελλάδα κινδυνεύει… χωρίς το γέλιο του.
“Αποσπάσματα που σημάδεψαν
Από το “Βασικά… Καλησπέρα σας” (1982):
«Την εποχή του μπαμ, εγώ ήμουν στον πάτο. Τώρα που ‘μαι μπαμ, εσείς είστε στον πάτο!»
Μια ατάκα που συνοψίζει την αντίφαση της επιτυχίας και της κοινωνικής ανισότητας.
Από το “Έλα να αγαπηθούμε, ντάρλινγκ” (1984):
«Δεν είμαι εγώ για πολλά, εγώ είμαι για λίγα αλλά καλά!»
Ο Στάθης στο ρόλο του απλού τύπου που αναζητά τον έρωτα με γλυκιά αφέλεια.
Από προσωπική του συνέντευξη (2008):
«Ποτέ δεν με ενδιέφερε να γίνω σταρ. Ήθελα να λέει ο κόσμος ‘να ένας δικός μας’. Αυτό ήμουν πάντα – ο δικός τους άνθρωπος.»
Από θεατρική του εμφάνιση στον “Άμλετ”:
«Μου έλεγαν “είσαι ο Ψάλτης, τι θες με τον Σαίξπηρ;” Και τους έλεγα: ‘Ο ηθοποιός δεν έχει ταβάνι, μόνο αλήθεια’».
5 Άγνωστες Πτυχές του Στάθη Ψάλτη
1. Έπαιξε σε Άμλετ και αρχαίο δράμα
Πολλοί τον θυμούνται μόνο από τις ταινίες, όμως ο Ψάλτης είχε παίξει Σαίξπηρ, αλλά και ρόλους σε Ελύτη, Λόρκα και Ευριπίδη. Είχε δηλώσει ότι «η τραγωδία έχει την ίδια ουσία με την κωμωδία – απλώς την προφέρεις αλλιώς».
2. Ήταν δεινός ραδιοφωνικός παραγωγός
Πριν γίνει διάσημος στο σινεμά, δούλεψε σε πειρατικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς, όπου έγραφε σενάρια, έβαζε μουσική και έκανε σατιρικές εκπομπές με φωνές και χαρακτήρες.
3. Έγραφε ποίηση – κρυφά
Λίγοι γνωρίζουν πως έγραφε ποιήματα, τα περισσότερα για τον έρωτα και τη φθορά. Μερικά από αυτά βρέθηκαν μετά τον θάνατό του σε παλιά τετράδια, με την υπογραφή: «Σ.Ψ. – μόνο για μένα».
4. Είχε απορρίψει ρόλους στη δεκαετία του 2000 γιατί “δεν έλεγαν κάτι”
Παρότι οι παραγωγές τον ζητούσαν, εκείνος αρνήθηκε πολλές τηλεοπτικές συμμετοχές σε σήριαλ, λέγοντας πως «δεν θέλω να πουλήσω το όνομά μου σε κάτι που δεν έχει ψυχή».
5. Ήταν φανατικός συλλέκτης από κασετίνες VHS μέχρι γραμμόφωνα
Στο σπίτι του, είχε μια τεράστια συλλογή από κινηματογραφικές κασετίνες, παλιούς δίσκους και μηχανήματα εποχής. «Αυτά είναι η μνήμη μου», έλεγε.
Η τελευταία του επιθυμία ήταν απλή: «Όταν φύγω, να με θυμούνται με χαμόγελο, όχι με θλίψη».
Στάθη, δεν σε ξεχνάμε. Και δεν γελάμε μόνο μαζί σου. Γελάμε γιατί εσύ μας έμαθες πως και το δάκρυ μπορεί να έχει χιούμορ.
Ο Στάθης Ψάλτης με μια ματιά
1951 – Γεννιέται στο Βέλο Κορινθίας
1973 – Αποφοιτά από τη Δραματική Σχολή του Θεάτρου Τέχνης
1975–1980 – Συμμετέχει σε θεατρικά έργα Σαίξπηρ, Τσέχωφ και ελληνικές επιθεωρήσεις
1982 – Πρωταγωνιστεί στο «Βασικά… Καλησπέρα σας» – καθιερώνεται ως ο βασιλιάς της κωμωδίας
1983–1989 – Χρυσή δεκαετία με επιτυχίες όπως:
➡️ «Τροχονόμος Βαρβάρα»
➡️ «Καμικάζι, αγάπη μου»
➡️ «Τα καμάκια»
➡️ «Έλα να αγαπηθούμε ντάρλινγκ»
➡️ «Ο φαλακρός μαθητής»
1990s – Επιστρέφει στο θέατρο με πιο απαιτητικούς ρόλους – συνεργασίες με Λευτέρη Βογιατζή και Αλέκα Παΐζη
2000 – Αρνείται ρόλους σε τηλεόραση που “δεν έχουν νόημα”, επιλέγει θεατρικά έργα και περιοδείες
2014 – Η τελευταία του εμφάνιση στη μεγάλη οθόνη στο δράμα «Αναχώρηση»
2017 – Φεύγει από τη ζωή την Μεγάλη Παρασκευή, 21 Απριλίου
Διαβάστε Επίσης:
Ο αγαπημένος ηθοποιός, Πάνος Σουπιάδης αποκλειστικά στο Money and Life
