Εδώ και 48 ώρες οι ΗΠΑ και η Ουκρανία έχουν στα χέρια τους μία συμφωνία στην οποία επί της ουσίας υπάρχει η υπογραφή του Κιέβου για «σιγή» στα μέτωπα του πολέμου για τις επόμενες τουλάχιστον 30 ημέρες. Η Μόσχα έχει αρχικά ανακοινώσει πως περιμένει ενημέρωση από την Ουάσιγκτον για το πλήρες κείμενο της συμφωνίας προκειμένου να τοποθετηθεί ανάλογα, αλλά η αλήθεια είναι πως ο Βλαντιμίρ Πούτιν σήμερα βρίσκεται μπροστά σε ένα σημαντικό δίλημμα…
Προέλαση στα πεδία ή σύμπλευση με τις ΗΠΑ;
Ο Ρώσος Πρόεδρος είχε ξεκαθαρίσει τον περασμένο Ιανουάριο, στην τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον Αμερικανό ομόλογό του προκειμένου να τον συγχαρεί για την ανάληψη των καθηκόντων του στο οβάλ γραφείο, πως η Ρωσία δεν επιθυμεί να μπει στη διαδικασία μίας «εύθραυστης εκεχειρίας». Ο Πούτιν επέμεινε και τον Φεβρουάριο μέσω του υπουργού Εξωτερικών, Λαβρόφ, από την Σαουδική Αραβία πως το Κρεμλίνο έχει συγκεκριμένους – ξεκάθαρους όρους για ειρήνη αλλά όχι για «ημίμετρα». Σήμερα, που ο Μάρκο Ρούμπιο για λογαριασμό των ΗΠΑ και του Ντόναλντ Τραμπ έχει στα χέρια του μετά από αρκετή ένταση και «ακροβασίες» την ουκρανική υπογραφή για το πρώτο βήμα, είναι δύσκολο ακόμη και για τον Ρώσο Πρόεδρο να απορρίψει αλλά και να αποδεχθεί την κατάπαυση του πυρός.
Οι λόγοι είναι σχετικά εύκολοι αλλά όχι και απλοί. Η Ρωσία το τελευταίο δίμηνο καταγράφει σημαντική προώθηση στα δύο βασικά μέτωπα του πολέμου. Στην ανατολική Ουκρανία οι ρωσικές δυνάμεις επιμένουν και προωθούνται σε κάθε σπιθαμή γης στην κρίσιμη κοιλάδα ενώ και στο Κουρσκ ανακτούν καθημερινά οικισμούς που έχουν απολέσει από τον περασμένο Αύγουστο. Η Μόσχα κάνει λόγο για σημαντικό «momentum» το οποίο ο Πούτιν θα «θυσίαζε» αποδεχόμενος μία κατάπαυση του πυρός. Από την άλλη η επάνοδος Τραμπ στην Ουάσιγκτον ξεκάθαρα άνοιξε και πάλι τον δρόμο για άμεση επικοινωνία ανάμεσα στον Λευκό Οίκο και το Κρεμλίνο. Ο Πρόεδρος της Ρωσίας αντιλαμβάνεται πως η ευκαιρία να καταγράψει μία υπογεγραμμένη από τις ΗΠΑ «νίκη» κρατώντας το 20% των συνολικών εδαφών της Ουκρανίας και κερδίζοντας ξανά μέρος του διπλωματικού κεφαλαίου που επέλεξε να «κάψει» τον Φεβρουάριο του 2022 εισβάλλοντας στη γειτονική χώρα δεν είναι λίγο. Η απόφαση που θα κληθεί να πάρει ο ίδιος είναι κρίσιμη καθώς θα έχει κάνει την πρώτη κίνηση σε μία πρόταση για αλλαγή πορείας από τον Ντόναλντ Τραμπ και όχι τον Τζο Μπάιντεν. Είναι ξεκάθαρο πως η Ρωσία δεν θα μπει σε μία συζήτηση για εκεχειρία χωρίς να ζητήσει και ίσως και να εξασφαλίσει εγγυήσεις πως αυτή η αρχή θα οδηγήσει άμεσα σε ένα τραπέζι για το τέλος του Πολέμου με τους περισσότερους από τους όρους που ήδη η ίδια έχει γνωστοποιήσει στον Τραμπ.
Δεν είναι επίσης καθόλου αμελητέο το γεγονός πως η Ρωσία μετά από τρία χρόνια απομόνωσης βρίσκεται ξανά και πάλι στο προσκήνιο, όχι για στρατιωτικούς ή οικονομικούς, αλλά για διπλωματικούς λόγους. Το γεγονός και μόνο πως οι εξελίξεις και όσα θα ακολουθήσουν είναι εξάρτηση μίας ρωσικής απόφασης πριν από 50 ημέρες θα ακουγόταν το λιγότερο απίστευτο. Το Κρεμλίνο και ο Πούτιν προσωπικά έχουν καταγράψει μία σειρά από νίκες για τις οποίες δεν «μόχθησαν» από τη στιγμή που ο Ντόναλντ Τραμπ αποφάσισε να φέρει με οποιοδήποτε κόστος και τις δύο πλευρές σε σημείο διαλόγου. Το ότι η Μόσχα σήμερα καθορίζει με την αποδοχή ή την απόρριψη μίας πρότασης που η Αμερικανική διπλωματία έχει ετοιμάσει είναι ακόμη ένα κέρδος που σήμερα φαντάζει «μικρό» αλλά στην πορεία θα αθροιστεί με τα μεγαλύτερα.
Αν όχι τώρα, πότε;
Το πώς θα επιλέξει η Μόσχα να απαντήσει στην πρόταση εκεχειρίας είναι και ένα «στοίχημα» που ακουμπά προσωπικά τον Πρόεδρο των ΗΠΑ. Ο Τραμπ που αρέσκεται να αναγάγει σε προσωπικά ακόμη και τα πλέον πολύπλοκα διπλωματικά θέματα θέλει δεδομένα το «ναι» από την πλευρά του Πούτιν για να μπορέσει να στηρίξει μέσα στις πρώτες 100 ημέρες ακόμη μία προεκλογική του δέσμευση. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ θέλει, και αυτό δεν χρειάζεται μεγάλη ανάλυση, να τελειώσει ουσιαστικά τον πόλεμο της Ουκρανίας. Το να τα καταφέρει είναι το μοναδικό που τον ενδιαφέρει και αυτό έχει αποδειχθεί με τον τρόπο που αντιμετώπισε τον Πρόεδρο της Ουκρανίας στην Ουάσιγκτον αλλά και τη χωρίς δεύτερη σκέψη απόφαση για παύση αποστολής όπλων και πληροφοριών από τις ΗΠΑ στο Κίεβο. Ο Τραμπ δεν θα έχει δεδομένα δεύτερες σκέψεις εάν και ο Πούτιν αποφασίσει να αρνηθεί αυτό που πρώτα ο ίδιος και μετά οι ΗΠΑ προτείνουν. Για τον Αμερικανό Πρόεδρο το ερώτημα στο οποίο πρέπει να απαντήσει ο Ρώσος ομόλογός του είναι το «αν όχι τώρα τότε, πότε;».
Η πρώτη ρεαλιστική ευκαιρία για ειρήνη
Εάν κάποιος επιχειρήσει να αποκοπεί από τον προσωπικό χαρακτήρα που βάζει σε όλα τα ζητήματα ο Ντόναλντ Τραμπ και καταφέρει να αποστειρώσει τα λόγια από τις πράξεις οι ΗΠΑ έχουν δεδομένα προχωρήσει γρήγορα και κυρίως αποδοτικά στο ζήτημα του πολέμου στην Ουκρανία. Εάν δεχθούμε πως διαχρονικά το «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» έχει εφαρμογή τόσο στον πόλεμο όσο και στη διπλωματία τότε σήμερα βρισκόμαστε σε ένα σημείο που δημιουργείται ρεαλιστικά μία ευκαιρία. Η πρώτη ουσιαστική ευκαιρία για ειρήνη. Οι ΗΠΑ του Τραμπ δεν θέλουν να συνεχιστεί ανεξάρτητα από τις συνθήκες και τις απαιτήσεις των δύο πλευρών ο πόλεμος. Θα κάνουν ό,τι περνά από το χέρι τους για να επιτύχουν τον συγκεκριμένο στόχο και είναι κρίσιμο για τις άλλες δύο πλευρές να καταφέρουν να βρουν τον τρόπο το σημερινό «Ειρήνη με κάθε τρόπο» των ΗΠΑ να γίνει «βιώσιμη και διαρκής Ειρήνη». Για την Ουάσιγκτον του Τραμπ αυτό είναι δευτερεύον για την επιτυχία και την ουσία όμως των όσων γίνονται θα πρέπει με κάποιον τρόπο να γίνει αντιληπτό.
