Ο τομέας των κατασκευών συγκαταλέγεται ανάμεσα στους πιο επιβαρυντικούς για το περιβάλλον, με το αποτύπωμά του να ξεπερνά το 30% της συνολικής περιβαλλοντικής επίπτωσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ), περίπου το ένα τρίτο της κατανάλωσης υλικών της ΕΕ αφορά τις κατασκευές, ενώ η χρήση των κτηρίων ευθύνεται για το 42% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας και το 35% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Παράλληλα, η διαδικασία αποξήλωσης εξοπλισμού από κτήρια και η κατεδάφισή τους δημιουργεί τη μεγαλύτερη ροή αποβλήτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σε όρους βάρους. Αν και τα ποσοστά ανακύκλωσης των αποβλήτων κατεδάφισης είναι υψηλά, αυτά καταλήγουν κυρίως σε χαμηλής αξίας επαναχρησιμοποίηση (υποκύκλωση), περιορίζοντας την πραγματική περιβαλλοντική ωφέλεια.
Αλλαγή προτεραιοτήτων και νέα πρότυπα σχεδιασμού
Προκειμένου να καταστεί το κτηριακό απόθεμα της Ευρώπης πιο βιώσιμο, ο ΕΟΠ τονίζει την ανάγκη να δοθεί έμφαση στην ανακαίνιση υφιστάμενων κτηρίων, καθώς και στη χρήση δομικών υλικών με μειωμένο περιβαλλοντικό αντίκτυπο καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής τους. Η αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας και η ανθεκτικότητα στην κλιματική κρίση αποτελούν κεντρικά σημεία αυτής της μετάβασης.
Επιπλέον, ο εμπλουτισμός των αστικών περιοχών με πράσινους χώρους, όπως οι «πράσινες» στέγες, μπορεί να ενισχύσει τη βιοποικιλότητα, εντάσσοντας τη φυσική βλάστηση στον σχεδιασμό κτηρίων και κοινοχρήστων χώρων. Η επανάχρηση εγκαταλελειμμένων κατασκευών, σε συνδυασμό με τη συστηματική ενσωμάτωση βιώσιμων πρακτικών, μπορεί να συμβάλει στην «επαναφορά» της φύσης στα αστικά περιβάλλοντα.
Οικονομική προσβασιμότητα και συμμετοχικές λύσεις
Ένα πραγματικά βιώσιμο σύστημα κτηρίων οφείλει να προσφέρει προσιτές και προσβάσιμες κατοικίες για το σύνολο του πληθυσμού. Η επίτευξη αυτού του στόχου μπορεί να ενισχυθεί από συμμετοχικές προσεγγίσεις στη λήψη αποφάσεων, οι οποίες θα ενθαρρύνουν ισχυρές τοπικές κοινότητες και μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή.
Ταυτόχρονα, η παροχή επιδοτήσεων και κινήτρων για την ενεργειακή αναβάθμιση και την ανακαίνιση κτηρίων είναι καθοριστικής σημασίας, καθώς καθιστούν τις βιώσιμες κατασκευές οικονομικά προσιτές. Με αυτόν τον τρόπο, η βιώσιμη δόμηση μπορεί όχι μόνο να αντιμετωπίσει τις σημερινές περιβαλλοντικές προκλήσεις, αλλά και να συμβάλει σε ένα πιο δίκαιο, «πράσινο» και ανθεκτικό μέλλον για όλους.
