Ο Τάσος βρίσκεται στο πρόγραμμα απεξάρτησης από τα τυχερά παιχνίδια του ΚΕΘΕΑ ΑΛΦΑ, έναν χρόνο και εννέα μήνες. Ποιοι είναι οι «νέοι εθισμένοι» της πανδημίας;
«Είμαι κλεισμένος, είμαι σε αναστολή οκτώ μήνες, δεν κάνω τίποτα άλλο παρά να παίζω. Θέλω βοήθεια». Αυτό είναι ένα από τα από τα δεκάδες αιτήματα που έφτασε στο ΚΕΘΕΑ το τελευταίο διάστημα του παρατεταμένου lockdown. Οι εξαρτημένοι από τον τζόγο, ιδιαίτερα όταν μιλάμε για τυχερά παιχνίδια στο Διαδίκτυο, είχαν επιβάλει συνθήκες εγκλεισμού στον εαυτό τους πριν την καραντίνα. Την περίοδο αυτή, οι εθισμένοι στον τζόγο -που δεν βρίσκονται σε πρόγραμμα απεξάρτησης- έχουν μείνει σ’ ένα σπίτι να παλεύουν με το «θηρίο».
«Είναι πολύ πιο δύσκολα τα πράγματα. Υπάρχει ένα πρόβλημα κοινό για όλους -η πανδημία- και όταν έχεις ένα δικό σου πρόβλημα, ζωτικής σημασίας, όπως είναι η εξάρτηση, σίγουρα γίνεται πολύ χειρότερο. Με τον εγκλεισμό χάνουν τα ενδιαφέροντά τους, τα θέλω τους και άνθρωποι που δεν έχουν ένα πρόβλημα σαν το δικό μου, πόσο μάλλον εγώ που έχω να διαχειριστώ και κάτι που η μοναξιά και ο εγκλεισμός το τρέφουν. Γιατί ο τζόγος σε κάνει να είσαι μοναχικός και έγκλειστος, το ψάχνεις αυτό. Θέλεις να μένεις κάπου κλεισμένος, απομονωμένος», λέει στο VICE o 27χρονος Τάσος, που βρίσκεται στο πρόγραμμα απεξάρτησης από τα τυχερά παιχνίδια του ΚΕΘΕΑ ΑΛΦΑ, εδώ και έναν χρόνο κι εννέα μήνες.
«Οι άνθρωποι δεν έχουν πια τις διεξόδους που είχαν για να αποσυμπιέζονται. Ακόμη και για εκείνους που δεν είναι εξαρτημένοι, μέσα σ’ αυτή την κατάσταση χαθήκαν πολλά σημεία σταθερής αναφοράς στην καθημερινότητα: δραστηριότητες, εργασία, σχέσεις, φροντίδα του εαυτού όπως ο καθένας την ορίζει», λέει στο VICE η Ελένη Βοτίκα, υπεύθυνη του ΚΕΘΕΑ ΑΛΦΑ για την απεξάρτηση από το αλκοόλ και τον τζόγο. «Αυτή η πρωτόγνωρη συνθήκη έχει φέρει ανατροπές σε όλα τα επίπεδα. Ο εγκλεισμός, η αποξένωση από τους ανθρώπους, η δυσκολία στις σχέσεις, ο φόβος για την αρρώστια, τα προβλήματα με την εργασία έχουν φέρει τα πάνω-κάτω. Για τους εξαρτημένους, είτε από ουσίες είτε από συμπεριφορές, όπως είναι ο τζόγος, όλα αυτά επιδεινώνουν την κατάσταση», σημειώνει η κα Βοτίκα.
Το πρόβλημα του εθισμού στα τυχερά παιχνίδια, που βρίσκει πρόσφορο έδαφος στις συνθήκες της πανδημίας, αντικατοπτρίζεται και στην αύξηση των αιτημάτων προς το ΚΕΘΕΑ από παίκτες ή τις οικογένειές τους. «Μετά την πρώτη καραντίνα του Μαρτίου που όλα “πάγωσαν”, στο lockdown που έχει ξεκινήσει από τον Νοέμβριο υπάρχει αύξηση στα αιτήματα, μέχρι και αυτή τη στιγμή», σύμφωνα με την κα Βοτίκα.
Ο Τάσος σκεφτόταν τον τζόγο κάθε μέρα, για εννέα χρόνια
Ο Τάσος εργάζεται ως πωλητής χονδρικής, είναι πρώην αθλητικογράφος, ενώ έχει περάσει δύο περιόδους αναστολής εργασίας, τόσο στην πρώτη όσο και στη δεύτερη καραντίνα. Άρχισε να παίζει τυχερά παιχνίδια, στοίχημα κυρίως, σε ηλικία 16 ετών, επειδή του άρεσε πάρα πολύ να παρακολουθεί αθλητικά γεγονότα. «Από την πρώτη μέρα, μέχρι τη μέρα που μπήκα στο πρόγραμμα, δεν είχα σταματήσει καμία μέρα να σκέφτομαι τον τζόγο και να προσπαθώ να βρω λύσεις για να παίξω. Από την πρώτη μέρα ένιωσα ότι αυτό μου αρέσει πολύ. Μου δημιούργησε συναισθήματα που δεν μου είχε δημιουργήσει τίποτα άλλο στη ζωή μου – αδρεναλίνη, ψυχική τόνωση. Δυστυχώς, υπήρχαν οι βάσεις για να γίνω τζογαδόρος. Απ’ την επόμενη κιόλας μέρα, άρχισα να το αναζητάω. Ήμουν από τους καλύτερους μαθητές στο σχολείο. Κλεινόμουν στο δωμάτιο για να κάνω, υποτίθεται, τα μαθήματά μου, έψαχνα λύσεις στο λυσάρι για να τελειώσω σε πέντε λεπτά και να μπορώ να τζογάρω».
Ο Τάσος πριν τρία χρόνια είχε ξανακάνει προσπάθεια να παρακολουθήσει το πρόγραμμα απεξάρτησης του ΚΕΘΕΑ ΑΛΦΑ, αλλά όπως λέει δεν το ήθελε πραγματικά. «Μπήκα για να μη χωρίσω με την κοπέλα μου, για να μου μιλάνε οι γονείς μου και να μπορώ να παίρνω κάποια χρήματα. Στις δύο βδομάδες εξαφανίστηκα, δεν απαντούσα στα τηλέφωνα».
«Τώρα, τη δεύτερη φορά, μπήκα με έναν στόχο. Το πρόγραμμα σε βοηθάει να δεις ότι δεν είσαι μόνο εσύ στον κόσμο που το περνάς αυτό. Στην αρχή, ήμουν μαγκωμένος αρκετά. Ήμουν και ο πιο μικρός στην ομάδα, αλλά άκουσα τα βιώματα των άλλων και κατάφερα να ανοιχτώ».
«Το ΚΕΘΕΑ είναι ζωή»
Το τελευταίο διάστημα το ΚΕΘΕΑ έχει έρθει στην επικαιρότητα, όχι για το έργο του ως ο μεγαλύτερος οργανισμός υπηρεσιών απεξάρτησης και κοινωνικής επανένταξης της χώρας, αλλά για τις σαρωτικές αλλαγές που δρομολογούνται από το Υπουργείο Υγείας, στη δομή και το διοικητικό μοντέλο του. Σφοδρές αντιδράσεις έχουν ξεσηκωθεί από εργαζομένους, ωφελούμενους των προγραμμάτων και πολίτες που ανησυχούν ότι το ΚΕΘΕΑ θα μεταμορφωθεί σε «γραφειοκρατικό μόρφωμα και θα υπονομευθεί η αποτελεσματικότητά του», όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση του Συλλόγου Εργαζομένων του ΚΕΘΕΑ.
Από την άλλη, η ομάδα εργασίας που μετά από εντολή του διορισμένου από την κυβέρνηση Διοικητικού Συμβουλίου ανέλαβε να καταρτίσει το προσχέδιο με το νέο προτεινόμενο μοντέλο λειτουργίας του ΚΕΘΕΑ, υποστηρίζει ότι δεν επηρεάζεται το θεραπευτικό μοντέλο.
Όσο οι διεργασίες είναι ακόμα σε εξέλιξη, ρωτήσαμε τον Τάσο τι είναι για εκείνον το πρόγραμμα απεξάρτησης του ΚΕΘΕΑ.
«Είναι ένα πολύ δυνατό όπλο που μου έχει δώσει τις βάσεις να κάνω πράγματα που δεν πίστευα ποτέ ότι μπορώ να κάνω. Με έχει κάνει να βλέπω τη ζωή όπως είναι πραγματικά κι όχι όπως την έβλεπα όταν ήμουν στον τζόγο. Μου έχει μάθει τα όνειρά μου να τα βάζω σε μια σειρά και να τα κάνω στόχους υλοποιήσιμους.
»Είναι ζωή το ΚΕΘΕΑ. Σε βοηθάει να αναλάβεις τις ευθύνες σου, να δεις ποιος είσαι και γιατί έφτασες εκεί που έφτασες. Το μυαλό σου καθαρίζει και βλέπεις ότι δεν είσαι μόνος σου. Πριν το ΚΕΘΕΑ νόμιζα ότι ήμουν ο μόνος στη Γη που έκανε αυτά τα πράγματα. Σε βοηθάει πολύ που βλέπεις ότι υπάρχουν κι άλλοι με το δικό σου πρόβλημα και έχουν καταφέρει να το ξεπεράσουν. Θέλω κι εγώ να βοηθήσω όποιον μπορώ να καταλάβει ότι η πραγματική ζωή μπορεί να ξεκινήσει μετά τον εθισμό».
«Το πιο δύσκολο είναι ότι έχει χαθεί η διά ζώσης επαφή με την ομάδα»
Αυτή τη στιγμή, οι ομαδικές συναντήσεις των προγραμμάτων απεξάρτησης του ΚΕΘΕΑ γίνονται αποκλειστικά διαδικτυακά, από τον Σεπτέμβριο, ενώ τα ατομικά ραντεβού με τον θεραπευτή γίνονται διά ζώσης.
«Ο στόχος, απ’ όταν ξεκίνησε η πανδημία, είναι να μπορέσουμε να κρατήσουμε τη λειτουργία του προγράμματος και να παρέχουμε την υποστήριξη που έχουν ανάγκη οι άνθρωποι, παρ’ όλο που οι διαδικτυακές συναντήσεις είναι πολύ διαφορετικές από τη φυσική παρουσία», σημειώνει η Ελένη Βοτίκα.
«Πριν τον κορονοϊό, στην ομαδική συνάντηση ήμασταν 40 άτομα, που μπορεί να μιλούσες με τα τρία, αλλά απ’ όλους θα άκουγες ένα βίωμα -μιλάμε με βιώματα, όχι με συμβουλές- που μπορεί να σου έδινε την απάντηση που έψαχνες», λέει στο VICE ο Τάσος.
«Το πιο δύσκολο είναι ότι έχει χαθεί η δια ζώσης επαφή με τους συμμετέχοντες στην ομάδα. Έχω ακόμα την ανάμνηση της πρώτης ομάδας που βρισκόμασταν κανονικά. Το διάστημα της καραντίνας είναι, στην ουσία, το ένα από τα δύο χρόνια που διαρκεί το πρόγραμμα. Είναι πολύ δύσκολο για εμάς που μάθαμε σε μια ομάδα με 40 άτομα σε εβδομαδιαία βάση, τώρα να έχουμε μια ομάδα πολύ μικρότερη μέσω Webex.
»Πρέπει να κάνεις μια αλλαγή σε ένα από τα πιο σημαντικά κομμάτια της ζωής σου, γιατί όταν είσαι σε θεραπεία, αυτή είναι η προτεραιότητά σου. Όταν γίνονται αλλαγές σ’ αυτό το κομμάτι, μεταβάλλονται πολλά πράγματα στη ζωή σου, στο μυαλό σου, στις υποχρεώσεις σου. Με τον εγκλεισμό, δεν έχεις κι άλλες διεξόδους. Παίζω μπάσκετ και τώρα έχω να παίξω πάνω από μισό χρόνο. Ήταν, και ακόμα και σήμερα είναι. πολύ δύσκολο», αναφέρει ο Τάσος.
Τα καινούρια άτομα που ξεκινάνε στο πρόγραμμα απεξάρτησης καλούνται να διαχειριστούν μία πραγματικότητα που δεν είναι κανονική, με διαδικτυακές ομαδικές συναντήσεις. «Είναι ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα για τα νέα παιδιά που μπαίνουν στο πρόγραμμα και παλεύουν να μάθουν μια πραγματικότητα, σε συνθήκες οι οποίες δεν είναι κανονικές. Πάντα η αρχή και η προσαρμογή είναι δύσκολες, πόσο μάλλον τώρα», λέει ο Τάσος.
«Είναι πολύ διαφορετικό όταν βρίσκεσαι με τους άλλους ανθρώπους που παλεύεις για έναν κοινό στόχο, όταν είσαι κοντά και αγγίζεσαι, από το να βλέπεστε μέσα από μια οθόνη», λέει στο VICE η Ελένη Βοτίκα.
«Η πανδημία συμβάλλει στο να βρει χώρο η εξάρτηση»
Η απραξία και η απομόνωση του εγκλεισμού μπορεί να λειτουργήσουν πάρα πολύ επιβαρυντικά για ανθρώπους που είχαν μια σχέση με τα τυχερά παιχνίδια από πριν –στο πλαίσιο του φυσιολογικού- και τώρα καταφεύγουν εκεί όλο και περισσότερο.
«Σε ανθρώπους που ήδη είχαν μια ευαλωτότητα, αυτή η συνθήκη που έχει δημιουργηθεί μπορεί να είναι ένα πολύ πρόσφορο έδαφος για να αναπτυχθεί κατάχρηση ή και εξάρτηση. Ουσιαστικά, αρχίζει από μια κατάσταση είτε πειραματισμού, είτε κοινωνικού παιξίματος με ένα σχετικό όριο, αλλά μέσα στον εγκλεισμό μπορεί να περάσει σε ένα άλλο επίπεδο και να γίνει πια κατάχρηση της συμπεριφοράς. Το πολύ μεγάλο άγχος που φέρνει η πανδημία για το μέλλον και τα βιοποριστικά προβλήματα που προκαλεί καταβάλλουν τους ανθρώπους και εκείνοι ψάχνουν τρόπους να ησυχάσουν. Η εξάρτηση και ο τζόγος έχουν ένα τέτοιο κομμάτι που μπορεί να λειτουργήσει και σα φάρμακο, μέσα σε μια συνθήκη πολύ μεγάλης αναστάτωσης και προσωπικής αναταραχής.
Είναι σαν ένα καταφύγιο από την πραγματικότητα. Μέσα στο παιχνίδι είμαι εγώ και ξεχνάω οτιδήποτε άλλο είναι πιεστικό στη ζωή μου. Αυτός είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος της πανδημίας για τους ανθρώπους που είναι ευάλωτοι στις εξαρτήσεις», παρατηρεί η κα Βοτίκα.
«Πάντα, όταν υπάρχει μια κοινωνική ανατροπή –το ίδιο είχε συμβεί και με την οικονομική κρίση– παρατηρούμε άνοδο στις εξαρτήσεις. Όταν οι σταθερές μεταβάλλονται κι έρχεται κάτι πάρα πολύ δύσκολο κοινωνικά που αλλάζει τα πάντα, αυτό συμβάλλει στο να ευοδωθεί και να βρει χώρο η εξάρτηση στους ανθρώπους. Έτσι, μπορεί να απαντήσουν στα πράγματα που τους συμβαίνουν μέσα από ουσίες ή συμπεριφορές εξαρτητικές. Αλλά, προφανώς δεν είναι μόνο αυτός ο λόγος, αλλιώς όλοι θα γινόμασταν εξαρτημένοι. Είναι ένας συνδυασμός παραγόντων», σημειώνει η κα Βοτίκα.
ΠΗΓΗ: vice
