O Ήρκος Αποστολίδης σε κάθε ομιλία του καλουπώνει τον κόσμο μας, αφυπνίζοντας τις λογικές δυνάμεις που φέρουμε μέσα μας.
Σαν ένας Νιτσεϊκός καβαλάρης συνεχίζει το αξιέπαινο έργο του Ρένου Αποστολίδη, δίνοντας εξαιρετικά χαρακτηριστικά της δικής του φιλοσοφικής παλέτας, πράγμα που του έχει προσδώσει αρκετούς λάτρεις στις ομιλίες του.
Λαχταράμε συχνά να τον διαβάζουμε και να τον βλέπουμε να αφαιρεί από τη ζωή μας τα περιττά που φέρουμε από τις φιλοσοφικές ασυμφωνίες μας στο πλέον αγαπημένο πατάρι της Gutenberg. Ο λόγος του αφοπλιστικός, σαφής, διαπεραστικός, λαμβάνει ισχυρή θέση απέναντι στους ριψάσπιδες της ελεύθερης έκφρασης του «Υπάρχω».
Ο Ήρκος Αποστολίδης δεν είναι απ΄ αυτούς που αφήνουν το πνεύμα τους στο γραφείο τους και βαδίζει στην άκρη, αφήνοντας ένα ισχυρό κάλεσμα προς όλους εμάς να λάβουμε μια θέση ενάντια στη συνεχόμενη «υποχρέωση» μας να σταθούμε στο μαντρί που έθρεψαν οι ξενιστές μας.
Τον μελετούμε μέσα από τα έργα του και τον ακούμε μέσα από το pοdcast «Σπορά ελευθερίας», εμπλουτίζοντας το γνωστικό μωσαϊκό αλλά και το πνεύμα μας μέσα από τις μοναδικές αφηγήσεις του για τον Κάφκα, τον Καβάφη, τον Νίτσε και τόσους άλλους που το κράμα τους επηρέασε σαρωτικά τη λογοτεχνία και την ποίηση.
Σχολαστικός μεταφραστής, συγγραφέας και ιστορικός, μετά τον θάνατο του Ρένου μαζί με τον αδερφό του Στάντη, εξέδωσαν τρεις τόμους με εμφυλιοπολεμικά κείμενα του Ρένου με εισαγωγές και σχόλια μεταξύ 2006 και 2014. Επιπλέον, δημιούργησαν μια κριτικά σχολιασμένη έκδοση των Απάντων του Βιζυηνού το 2013. Συνεχίζοντας αυτή την επιστημονική επιδίωξη, από τότε έχει αφιερωθεί στην επιμέλεια των υπαρχόντων κειμένων του Ρένου.
Ταυτόχρονα, από το 2012, ο Ήρκος και ο Στάντης Αποστολίδης ξεκίνησαν μια ουσιαστική συνεργασία με τον εκδοτικό οίκο Gutenberg. Η εστίασή τους επικεντρώθηκε στη μετάφραση και τον σχολιασμό θεμελιωδών έργων τόσο της αρχαίας ελληνικής όσο και της σύγχρονης ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Το 2015 δημοσίευσαν έναν ολοκληρωμένο τόμο με τίτλο: «Μέγας Αλέξανδρος, Οι Πρώτες Πηγές – Τα Αποσπάσματα των Αρχαίων Ιστορικών», όπου παρουσιάζονται αρχαία κείμενα, μεταφράσεις και εκτενή σχόλια. Η έκδοση αυτή απέσπασε αναγνώριση με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών το 2015 και το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης το 2017.
Αφοπλιστικός όπως πάντα παραχώρησε μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη στον Ηρακλή Μίγδο και το Money and LIfe.
Επιμέλεια – Πρόλογος: Αγγέλικα Αγόρα
Συνέντευξη: Ηρακλής Μίγδος
Ηρακλής Μίγδος: Η πρώτη ερώτηση που σίγουρα περιμένατε ότι θα σας την ρωτήσω είναι πότε θα βγει τελικά ο Ζαρατούστρας;
Ήρκος Αποστολίδης: Aν και δε θέλω να το πολύ λέω θα σου απαντήσω έμμεσα. Ο Ζαρατούστρας θέλω να ελπίζω ότι δε θα αργήσει πολύ ακόμα. Το καλό πράγμα αργεί και όσο περισσότερο αργεί τόσο περισσότερο έχει δουλευτεί. Δεν είναι ακριβώς στο χέρι μου γιατί δεν είναι τυρί που πήζει σε συγκεκριμένο διάστημα, έχει πολλές συμπληρωματικές εργασίες. Την εισαγωγή, τα ευρετήρια, το σχολιασμό. Πάντως έχει γίνει το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς που χρειάζεται και να ξέρεις ότι πιο πολύ εγώ θέλω να βγει παρά οι αναγνώστες.
Ηρακλής Μίγδος: Πολλοί πιστεύουν πως οι μεταφράσεις είναι κάτι απλό. Κάποιος που γνωρίζει γερμανικά πιστεύει πως μπορεί να μεταφράσει Γκαίτε. Είναι όντως έτσι η τέχνη της μετάφρασης ή πρόκειται για κάτι άλλο;
Ήρκος Αποστολίδης: Είναι όπως όλα τα πράγματα. Μπορεί κάποιος να φτιάξει μια καρέκλα για ένα καφενείο και κάποιος άλλος έναν θρόνο για ένα μουσείο. Αν θες να μεταφράσεις ένα έργο τέχνης το πράγμα δεν είναι καθόλου εύκολο. Εξαρτάται βέβαια και από τον συγγραφέα. Άλλο είναι να μεταφράζεις Γκαίτε και άλλο ένα σύγχρονο αστυνομικό μυθιστόρημα. Το θέμα είναι ότι στην Ελλάδα οι μεταφραστές μετατρέπουν τη μετάφραση σε εύκολη υπόθεση. Επειδή πρέπει να πληρώσουν τους λογαριασμούς και το νοίκι βιάζονται να τελειώσουν. Αλλά φταίνε και οι εκδότες που τους δίνουν ελάχιστα χρήματα. Εντάξει όλα αυτά είναι αποδεκτά αλλά στο χώρο του πνεύματος δεν υπάρχει συγχώρεση, ειδικά όταν μιλάμε για σοβαρά έργα.
Ηρακλής Μίγδος: Νίτσε, Ίψεν, Γκάντι, Μ. Αλέξανδρος. Σε πρώτη ανάγνωση φαίνεται να μην έχουν κάποια σχέση.
Ήρκος Αποστολίδης: Έχουν κι όμως μια εσωτερική σχέση. Από την μια μεριά έχουμε το Εγώ και από την άλλη το Εμείς. Και ο Νίτσε και ο Ίψεν και ο Αλέξανδρος είναι το Εγώ. Ακόμα και στον Γκάντι υπάρχει το Εγώ. Είναι ένας πνευματικός άνθρωπος, θρήσκος, με την έννοια της αγάπης, αλλά αυτό περνάει μέσα από το Εγώ του ηγέτη. Γιατί είναι και πνευματικός και πολιτικός ηγέτης και ένας τέτοιος ηγέτης δεν μπορεί παρά να έχει ένα μεγάλο Εγώ. Ακόμα και ο Χριστός έχει Εγώ. Λέει «ουκ ήλθον βαλείν ειρήνην, αλλά μάχαιραν». Καλός καλός αλλά… Σε αυτό το πλαίσιο σχετίζονται όλοι αυτοί μεταξύ τους. Έχουν το «Εγώ» αλλά και την πνευματικότητα. Γιατί το «Εγώ» μόνο του μπορεί να το έχει και ένας τραμπούκος, αλλά αν δεν έχουν το «Εγώ» τότε τι είναι; Πρόβατα. Εγώ έτσι το βλέπω.
Ηρακλής Μίγδος: Απ’ όσο ξέρω εκτός από την ποιητική σας συλλογή έχετε γράψει και κάποια διηγήματα τα οποία όμως δεν έχετε εκδώσει. Γιατί παραμελείτε αυτή σας την πλευρά;
Ήρκος Αποστολίδης: Παραμελώ την έκδοση των διηγημάτων, τα οποία είναι 110 και είναι γραμμένα μεταξύ του 2010-2015, διότι δεν έχω χρόνο. Φιλοδοξώ μετά τον Ζαρατούστρα να τα εκδώσω γιατί δε θέλω να καθυστερήσω τον Ζαρατούστρα. Κάποια από αυτά έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά αλλά θέλω να τα ξανά επεξεργαστώ.
Ηρακλής Μίγδος: Μέσα σε όλα αυτά που έχετε κάνει έχετε ασχοληθεί και με την ιστορία του Μ. Αλεξάνδρου. Συγκεκριμένα 25 χρόνια σας πήρε η μετάφραση και ο σχολιασμός του Ντρόιζεν. Οπότε είστε ο πιο αρμόδιος να μας απαντήσετε στις δηλώσεις της Αρβελέρ για τον τάφο του Μ. Αλεξάνδρου.
Ήρκος Αποστολίδης: Τώρα αυτές οι δηλώσεις μου θυμίζουν πολιτικούς ή ανακάλυψη κάποιου απορρυπαντικού. Κάπως έτσι το βλέπω. Η Αρβελέρ είναι αρχαιολόγος; Γιατί εγώ νόμιζα ότι είναι βυζαντινολόγος. Οπότε δεν είναι αρμόδια. Δεν είναι καν ιστορικός της αρχαιότητας. Αν εγώ ασχοληθώ με τον τάφο του Παλαιολόγου τι θα πείτε; Επειδή έχει γεράσει και θέλει να βρίσκεται στην δημοσιότητα βγαίνει και λέει ό,τι θέλει. Κάθεται στα γεράματα και ασχολείται με θέματα που δεν ξέρει. Ο τάφος του Μ. Αλεξάνδρου αποκλείεται να βρίσκεται στη Βεργίνα. Αν βρεθεί, που μάλλον δε θα βρεθεί, θα είναι στην Αλεξάνδρεια. Επίσης να υπενθυμίσω ότι ο τάφος έχει βρεθεί στο παρελθόν άλλες 150 φορές. Ακόμα πριν 2-3 χρόνια είχε βγει η Αρβελέρ και μας είχε πει ότι βρήκε τον τάφο του Κασσάνδρου. Τι συμβαίνει; Όλοι οι βασιλιάδες στην Αρβελέρ εμφανίζονται; Να σοβαρευτούμε κάποτε!
Ηρακλής Μίγδος: Αυτή η μανία να βρεθεί ο τάφος του Μ. Αλεξάνδρου είναι λόγω πραγματικού ιστορικού ενδιαφέροντος ή μήπως για να εξυπηρετηθούν εθνικά συμφέροντα;
Ήρκος Αποστολίδης: Είναι εθνοκαπηλία και τυμβωρυχία. Αυτό που συμβαίνει δεν είναι επιστημονικό. Δεν μπορεί να βιαζόμαστε να βγάλουμε συμπεράσματα που δεν στηρίζονται κάπου. Έπειτα ποιος είναι που θα χρονολογήσει τα ευρήματα για να μας πει ποιανού είναι ο τάφος; Είναι η Αρβελέρ αρμόδια να χρονολογήσει ευρήματα;
Ηρακλής Μίγδος: Στηρίζει την άποψη της με το ύψος του Αλεξάνδρου.
Ήρκος Αποστολίδης: Α, με το ύψος το συμπέρανε δηλαδή. Μόνο που ξεχνά ότι οι άνθρωποι με τα χρόνια συρρικνώνονται. Επίσης ξέρουμε το ύψος του Αλεξάνδρου; Και πες ότι το ξέρουμε. Το ξέρει η Αρβελέρ και όχι εγώ; Αυτά είναι επίπεδου καφενείου, δεν είναι επιστήμη.
Ηρακλής Μίγδος: Ας φύγουμε τώρα απ’ αυτό το θέμα. Εσείς αλλά και ο πατέρας σας εξαιτίας του αντικοινωνικού προσήμου που έχει ο λόγος σας έχετε κατηγορηθεί για ελιτισμό. Τι απαντάτε;
Ήρκος Αποστολίδης: Πρώτα, πρώτα ο καθένας είναι ελεύθερος να λέει ό,τι θέλει. Τώρα ποιος ήταν ελιτιστής; Ο Ρένος; Που πήγε σαν απλός στρατιώτης στον εμφύλιο χωρίς να ρίξει ούτε μια σφαίρα; Που μάχονταν για την παιδεία; Ένας τέτοιος άνθρωπος μόνο ελιτιστής δεν είναι. Τώρα για τον εαυτό μου δε μου αρέσει να μιλάω. Αλλά ποτέ δεν ήθελα να ήμουν με την ελίτ. Την σιχαίνομαι την ελίτ. Επειδή είναι οξύς ο λόγος μου σημαίνει ότι είμαι και ελιτιστής; Απλά βρίζουν αυτοί που δεν μπορούν να αντικρούσουν αυτά που λέω. Είναι δούλοι κομμάτων, ιδεολογιών ή πολιτικών. Αυτοί είναι η μάζα, η στρούγκα, το μαντρί. Όπως τα ζώα που όταν έχει κρύο κάθονται όλα μαζί αγκαλιά. Όποιος δεν μπορεί να σταθεί στα δύο πόδια και θέλει να είναι στα τέσσερα αγκαλιά με άλλα ζώα, εκείνον που στέκεται όρθιος θέλει να τον λιθοβολεί. Εντάξει μπορούν να λένε ό,τι θέλουν. Ας με βαφτίζουν πράσινο, κόκκινο, μπλε. Δε με ενδιαφέρει καθόλου. Καταλαβαίνω γιατί τα λένε. Δεν τους αρέσει να είσαι ψηλός. Απλώς είναι κοντοί…
Ηρακλής Μίγδος: Κλείνοντας θα ήθελα ένα σχόλιο για την κατάσταση της παιδείας σήμερα.
Ήρκος Αποστολίδης: Ο απόλυτος σκοταδισμός. Δεν ενδιαφέρει κανέναν. Καμία κυβέρνηση. Τους ενδιαφέρει να βγάλουν ρομποτάκια που πληκτρολογούν. Τίποτα, είναι μια παιδεία τεχνοκρατική αλλά κακής ποιότητας, που θα έχει σύντομα ως αποτέλεσμα να γίνουμε και επίσημα μια χώρα γκαρσονιών. Όποιος θέλει κάτι παραπάνω αναγκάζεται να μεταναστεύσει. Αυτή η χώρα δεν αντέχει σοβαρούς ανθρώπους…
