ΗΠολιτική σκηνή της Μέσης Ανατολής θυμίζει ένα σύνθετο παζλ, όπου κάθε κομμάτι προσπαθεί να βρει τη θέση του σε ένα πλαίσιο αστάθειας και γεωπολιτικής σύγκρουσης. Η Συρία, ως επίκεντρο αυτής της αστάθειας, είναι το πεδίο όπου ανταγωνίζονται μεγάλες και περιφερειακές δυνάμεις για επιρροή. Ποιοι όμως καθορίζουν τις εξελίξεις; Και πώς κάθε πλευρά χρησιμοποιεί τους τοπικούς παίκτες για να επιτύχει τους στόχους της;
Η Τουρκία: Οικοδόμηση επιρροής υπό το πέπλο της ανοικοδόμησης
Η Τουρκία συνεχίζει να προωθεί τον ρόλο της ως ρυθμιστή των εξελίξεων στη Συρία. Ο Τζιχαντιστής Αμπού Μοχάμαντ αλ Τζολάνι, ηγέτης της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ, δήλωσε στην τουρκική εφημερίδα Yeni Şafak ότι η Τουρκία θα έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανοικοδόμηση της Συρίας, παρουσιάζοντας τη «νίκη της Συρίας» ως «νίκη της Τουρκίας».
Οι δεσμεύσεις για οικονομική ανάπτυξη και εμπορικές σχέσεις μεταξύ των δύο λαών κρύβουν μια στρατηγική που εξυπηρετεί τις φιλοδοξίες της Άγκυρας να διατηρήσει τη στρατιωτική και πολιτική της παρουσία στη Συρία. Η Άγκυρα, χρησιμοποιώντας ως μοχλό τις δυνάμεις που υποστηρίζει στη Συρία, επιχειρεί να εδραιώσει τον ρόλο της ως ηγέτιδας δύναμης στην περιοχή.
Στο βορρά, οι Κούρδοι παραμένουν ένας κρίσιμος και ευαίσθητος παράγοντας. Η συνεργασία τους με τις Ηνωμένες Πολιτείες τους έχει εξασφαλίσει τον έλεγχο σημαντικών πλουτοπαραγωγικών περιοχών στη Συρία, κυρίως πετρελαϊκών κοιτασμάτων, κάτι που τους δίνει οικονομική ισχύ αλλά και στόχο για όσους τους αντιμάχονται.
Η παρουσία τους, όμως, δεν είναι χωρίς κόστος. Βρίσκονται σε διαρκή σύγκρουση με την Τουρκία, που βλέπει την κουρδική αυτονομία ως υπαρξιακή απειλή για την ασφάλειά της. Παράλληλα, η εξάρτησή τους από τη στήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών τους καθιστά ευάλωτους στις γεωπολιτικές ανακατατάξεις. Τι θα συμβεί αν η Ουάσινγκτον αποφασίσει να αποσύρει τη στήριξή της για να εξομαλύνει τις σχέσεις με την Τουρκία; Οι Κούρδοι γνωρίζουν ότι το μέλλον τους κρέμεται από μια λεπτή κλωστή, αναγκάζοντάς τους να ισορροπούν ανάμεσα στην αυτονομία και τις συμμαχίες.
Το Ισλάμ στην Ευρώπη: Η Επιβεβλημένη πολυπολιτισμικότητα και οι Αντιφάσεις της
Η Ρωσία: Ο απρόβλεπτος παράγοντας
Η Ρωσία αποτελεί έναν από τους πιο καθοριστικούς γεωστρατηγικούς παίκτες στη Συρία. Από την αρχή του εμφυλίου, η Μόσχα υποστηρίζει το καθεστώς Άσαντ, τόσο στρατιωτικά όσο και πολιτικά. Η εμπλοκή της δεν περιορίζεται μόνο στη διατήρηση της συμμαχίας της με τη Δαμασκό· για τη Ρωσία, η Συρία είναι ένα κλειδί που της δίνει πρόσβαση στη Μεσόγειο μέσω της στρατιωτικής της βάσης στην Ταρτούς.
Παράλληλα, η Ρωσία χρησιμοποιεί τη Συρία ως ένα μέσο να ενισχύσει τη θέση της στην ευρύτερη γεωπολιτική σκακιέρα, ιδίως απέναντι στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη. Το άνοιγμα ενός «δεύτερου μετώπου» στη Μέση Ανατολή, πέρα από τον πόλεμο στην Ουκρανία, ενδέχεται να αποτελεί στρατηγική επιλογή της Μόσχας για να ανακατευθύνει την πίεση από την Ανατολική Ευρώπη.
Ωστόσο, η παρουσία της Ρωσίας στη Συρία δεν είναι χωρίς κινδύνους. Με την ισχυροποίηση του Ιράν στην περιοχή και τη συνεχή εμπλοκή της Τουρκίας, η Μόσχα καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα στις φιλοδοξίες των συμμάχων της και τα δικά της συμφέροντα. Πόσο μακριά μπορεί να φτάσει η Ρωσία για να διατηρήσει την κυριαρχία της στη Συρία; Και ποιο είναι το κόστος της εμπλοκής της σε μια τόσο περίπλοκη σύγκρουση;
Το Ισραήλ, από την πλευρά του, αποτελεί έναν από τους πλέον αποφασιστικούς και στρατηγικούς παίκτες στην περιοχή. Οι πρόσφατες εξελίξεις, όπως η κινητοποίηση 300.000 εφέδρων, δείχνουν ότι το Τελ Αβίβ δεν θεωρεί τη Μέση Ανατολή απλώς ως πεδίο προβλημάτων, αλλά ως χώρο που επηρεάζει άμεσα την εθνική του ασφάλεια.
Η στρατηγική του Ισραήλ περιλαμβάνει τακτικές προληπτικής άμυνας, με στόχο να αποτρέψει απειλές όπως η Χεζμπολάχ, η Χαμάς και η Ιρανική επιρροή στη Συρία. Το Ισραήλ δεν διστάζει να πλήξει στρατιωτικούς στόχους στη Συρία όταν διαπιστώνει ότι διακυβεύονται ζωτικά του συμφέροντα.
Παράλληλα, το Ισραήλ βλέπει τη Συρία ως βασικό μέτωπο για την ανάσχεση της Ιρανικής επιρροής. Δεν είναι τυχαίο ότι η χώρα διατηρεί ενεργή στρατιωτική παρουσία μέσω αεροπορικών επιδρομών και επιχειρήσεων που στοχεύουν στη διατήρηση ενός ελεγχόμενου περιβάλλοντος στην περιοχή.
Η Αγγλία, αν και λιγότερο εμφανής, διατηρεί τον ρόλο της μέσω της στρατιωτικής της παρουσίας στην Κύπρο. Οι βάσεις της αποτελούν κομβικό σημείο για επιχειρήσεις που αφορούν τη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο, εξασφαλίζοντας τη στρατηγική της επιρροή σε μια περιοχή με αυξανόμενη σημασία.
Η Βρετανία δεν ενδιαφέρεται μόνο για τη διατήρηση των στρατιωτικών της πλεονεκτημάτων, αλλά και για την ενίσχυση της αυτονομίας της σε γεωπολιτικό επίπεδο. Θέλει να παραμείνει ένας ενεργός παράγοντας που θα μπορεί να λειτουργεί ανεξάρτητα από τη σκιά των Ηνωμένων Πολιτειών ή άλλων νατοϊκών δυνάμεων.
Η Ευρώπη: Παρατηρητής με περιορισμένη επιρροή
Η Ευρώπη, παρότι γεωγραφικά κοντά στις εξελίξεις, παραμένει παρατηρητής, αδυνατώντας να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση της πολιτικής στη Μέση Ανατολή. Η έλλειψη ενιαίας πολιτικής γραμμής και αποφασιστικότητας έχει οδηγήσει την Ευρώπη σε μια κατάσταση όπου αντιδρά παρά καθορίζει.
Πώς μπορεί μια ήπειρος που κάποτε ήταν ηγέτιδα δύναμη να ανακτήσει τη φωνή της, όταν εσωτερικά μοιάζει διχασμένη; Η Ευρώπη, αντί να εμπλακεί ουσιαστικά, φαίνεται να αρκείται σε μια σκιά του εαυτού της, αφήνοντας άλλους να καθορίζουν τις εξελίξεις.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες από την άλλη συνεχίζουν να είναι ο κεντρικός συντονιστής στη Μέση Ανατολή. Η στρατηγική τους στη Συρία βασίζεται στη συνεργασία με τους Κούρδους, διασφαλίζοντας τον έλεγχο κρίσιμων πλουτοπαραγωγικών περιοχών, ενώ παράλληλα διατηρούν τη δυνατότητα άμεσης επέμβασης όποτε το κρίνουν απαραίτητο.
Ωστόσο, η πολιτική τους χαρακτηρίζεται από αντιφάσεις. Ενώ δηλώνουν υποστηρικτές της σταθερότητας, πολλές φορές οι δράσεις τους ενισχύουν τις εντάσεις. Η Ουάσινγκτον μοιάζει να ενδιαφέρεται περισσότερο για τη διατήρηση της επιρροής της παρά για την επίτευξη πραγματικών λύσεων.
Η Συρία παραμένει ένα πεδίο συγκρούσεων όπου κάθε δύναμη προσπαθεί να επιβάλει τη δική της ατζέντα. Η Τουρκία ενισχύει την παρουσία της, οι Κούρδοι αγωνίζονται να επιβιώσουν, το Ισραήλ προχωρά σε προληπτικές επιχειρήσεις, η Αγγλία διατηρεί στρατηγικές βάσεις, οι Ηνωμένες Πολιτείες συντονίζουν τις εξελίξεις, ενώ η Ευρώπη αδυνατεί να επηρεάσει.
Μπορεί να υπάρξει σταθερότητα σε μια περιοχή που είναι καταδικασμένη να παραμένει πεδίο γεωπολιτικών ανταγωνισμών; Ή μήπως η Συρία θα συνεχίσει να αποτελεί τον καθρέφτη μιας παγκόσμιας πολιτικής που διστάζει να αναλάβει την ευθύνη της επόμενης ημέρας;
Το ερώτημα δεν είναι μόνο πώς θα εξελιχθεί η Συρία, αλλά αν η παγκόσμια κοινότητα είναι έτοιμη να διαμορφώσει ένα μέλλον όπου οι άνθρωποι και όχι τα συμφέροντα θα βρίσκονται στο επίκεντρο.
