Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πιθανή ενεργειακή κρίση, καθώς η πενταετής συμφωνία για τη μεταφορά ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας λήγει στο τέλος Δεκεμβρίου 2024. Και οι δύο πλευρές, Ρωσία και Ουκρανία, έχουν ξεκαθαρίσει ότι δεν υπάρχει πρόθεση ανανέωσης της συμφωνίας, γεγονός που προκαλεί ανησυχία για τις μελλοντικές προμήθειες φυσικού αερίου.
Οι Δηλώσεις Πούτιν και Ζελένσκι
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε πρόσφατα:
«Η τρέχουσα σύμβαση για τη μεταφορά ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας στην Ευρώπη δεν θα ανανεωθεί».
Από την άλλη πλευρά, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι ανέφερε ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να εξετάσει το ενδεχόμενο συνέχισης της διαμετακόμισης, υπό την προϋπόθεση ότι η Ρωσία δεν θα λαμβάνει πληρωμές μέχρι τη λήξη του πολέμου.
Οι Ποσότητες του Φυσικού Αερίου
Οι προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας είναι πλέον περιορισμένες. Το 2023, η Ρωσία μετέφερε περίπου 15 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας, μόλις το 8% των μέγιστων ροών που παρατηρήθηκαν το 2018-2019.
Η Ρωσία, που κάποτε κατείχε το 35% της ευρωπαϊκής αγοράς φυσικού αερίου, έχει δει το μερίδιό της να μειώνεται δραστικά μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022. Οι ΗΠΑ, η Νορβηγία και το Κατάρ έχουν κερδίσει σημαντικό έδαφος, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει μειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο.
Ο Ρόλος της Ουκρανικής Διαδρομής
Η ουκρανική διαδρομή, μέσω του αγωγού Urengoy-Pomary-Uzhgorod, παραμένει κρίσιμη για χώρες όπως η Αυστρία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία, που συνεχίζουν να λαμβάνουν ρωσικό φυσικό αέριο. Ωστόσο, άλλες χώρες, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, έχουν δηλώσει ότι δεν αγοράζουν πλέον ρωσικό φυσικό αέριο.
Παρά τις περιορισμένες ποσότητες, η Ουκρανία εξακολουθεί να κερδίζει 0,8-1 δισεκατομμύριο δολάρια ετησίως από τέλη διέλευσης, ενώ η Ρωσία έχει εκτιμώμενα έσοδα 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2024 από τις πωλήσεις μέσω Ουκρανίας.
Τα Σενάρια Αντικατάστασης
Η λήξη της συμφωνίας έχει προκαλέσει συζητήσεις για εναλλακτικές διαδρομές και λύσεις:
- Παράταση της Συμφωνίας: Η Ρωσία έχει εκφράσει ενδιαφέρον για παράταση, αλλά η Ουκρανία παραμένει αρνητική.
- Εναλλακτικές Διαδρομές: Η Gazprom θα μπορούσε να μεταφέρει φυσικό αέριο μέσω του TurkStream, που περνά από τη Μαύρη Θάλασσα, τη Βουλγαρία, τη Σερβία και την Ουγγαρία. Ωστόσο, η χωρητικότητα αυτών των διαδρομών είναι περιορισμένη.
- Διπλωματικές Πρωτοβουλίες: Η ΕΕ και η Ουκρανία έχουν ζητήσει τη μεσολάβηση του Αζερμπαϊτζάν, αλλά οι διαπραγματεύσεις δεν έχουν φέρει αποτέλεσμα.
Προοπτικές και Προκλήσεις
Παρά τη μείωση των ροών, το ζήτημα παραμένει κρίσιμο για την ΕΕ, καθώς χώρες με στενότερους δεσμούς με τη Μόσχα, όπως η Σλοβακία, η Ουγγαρία και η Αυστρία, εξακολουθούν να εξαρτώνται από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Η κατάσταση αποτελεί ένα ακόμη κεφάλαιο στην ενεργειακή κρίση της Ευρώπης, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας και την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας.
