Η δυνατότητα εξαγοράς πλασματικών ετών αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για τους ασφαλισμένους στην Ελλάδα που επιθυμούν να επιταχύνουν την έξοδό τους στη σύνταξη. Ωστόσο, αυτή η επιλογή συνοδεύεται από ένα σημαντικό κόστος, το οποίο ανέρχεται στο 20% του μηνιαίου μισθού του εργαζομένου κατά τη στιγμή της απόφασης για εξαγορά. Το ακριβές ποσό εξαρτάται από τις αποδοχές και το ισχύον ημερομίσθιο.
Με την αύξηση του κατώτατου μισθού στα 880 ευρώ από την 1η Απριλίου, όσοι υπολογίζουν την εξαγορά τους με βάση τις κατώτατες αποδοχές θα δουν μια μικρή αύξηση στο μηνιαίο κόστος κατά 10 ευρώ. Πλέον, το κόστος ανέρχεται σε 176 ευρώ ανά μήνα ή 2.122 ευρώ ετησίως. Για παράδειγμα, η εξαγορά τριών πλασματικών ετών θα κοστίσει συνολικά 6.336 ευρώ.
Οι ειδικοί στον ασφαλιστικό τομέα συμβουλεύουν τους ασφαλισμένους να είναι προσεκτικοί και να μην προβαίνουν σε βιαστικές εξαγορές. Η εξαγορά δεν συνιστάται εκτός αν ο ασφαλισμένος βρίσκεται κοντά στην ηλικία συνταξιοδότησης και χρειάζεται τα πλασματικά έτη είτε για να θεμελιώσει δικαίωμα σύνταξης (πριν τα 62 ή τα 67) είτε για να αυξήσει το ποσό της σύνταξής του. Η σύσταση είναι να υπολογίζεται με ακρίβεια ποια πλασματικά έτη είναι απολύτως απαραίτητα τον τελευταίο χρόνο πριν την έξοδο.
Σύμφωνα με ασφαλιστικούς αναλυτές, περίπου το 50% των ασφαλισμένων προχωρούν σε εξαγορά για να συμπληρώσουν τις απαραίτητες προϋποθέσεις. Αυτό είναι ιδιαίτερα συχνό στο Δημόσιο, όπου πολλοί επιδιώκουν να φτάσουν τα 40 έτη ασφάλισης για να μπορέσουν να συνταξιοδοτηθούν στα 62.
Στον ιδιωτικό τομέα, η εξαγορά πλασματικών ετών μπορεί να μειώσει το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης έως και 7 χρόνια σε ταμεία όπως το ΙΚΑ, ο ΟΑΕΕ, το ΕΤΑΑ και τα Ειδικά Ταμεία. Στον δημόσιο τομέα, είναι δυνατή η αναγνώριση έως και 7 πλασματικών ετών, με επιπλέον 5 έτη να μπορούν να αναγνωριστούν λόγω τέκνων, φτάνοντας συνολικά έως τα 12 έτη.
Για τους ασφαλισμένους πριν το 1993, τα πλασματικά έτη έχουν ιδιαίτερη σημασία, καθώς λειτουργούν ως «κλειδί» για τη συμπλήρωση του απαιτούμενου χρόνου ασφάλισης μέχρι το 2012. Αυτός ο χρόνος καθορίζει την ηλικία εξόδου με σύνταξη. Έτσι, οι παλαιοί ασφαλισμένοι μπορούν να επιτύχουν πλήρη σύνταξη σε ηλικίες κάτω των 67, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις (όπως οι μητέρες) ακόμα και από τα 58,5 έτη. Οι νεότεροι ασφαλισμένοι, μετά το 1993, χρησιμοποιούν τα πλασματικά έτη κυρίως για να συμπληρώσουν τα 40 έτη ασφάλισης και να μειώσουν το ηλικιακό όριο συνταξιοδότησης στα 62.
Οι κυριότερες κατηγορίες που μπορούν να αναγνωριστούν ως πλασματικός χρόνος είναι:
- Στρατιωτική θητεία
- Χρόνος σπουδών
- Χρόνος λόγω τέκνων
- Περίοδοι επιδοτούμενης ανεργίας
- Περίοδοι επιδοτούμενης ασθένειας
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι περίοδοι επιδοτούμενης ανεργίας και ασθένειας αναγνωρίζονται δωρεάν, αλλά δεν συμβάλλουν στην αύξηση της ανταποδοτικής σύνταξης. Χρησιμεύουν μόνο για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων και την εθνική σύνταξη.
Οι ασφαλισμένοι μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτές τις κατηγορίες πλασματικού χρόνου για να καλύψουν διάφορες προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, όπως:
- Συμπλήρωση 40 ετών ασφάλισης (για όλους τους ασφαλισμένους).
- Συμπλήρωση 35 ετών σε ΙΚΑ, ΟΑΕΕ, ΕΤΑΑ έως το 2012 (για παλαιούς).
- Συμπλήρωση 25 ετών στο Δημόσιο έως το 2010 (για παλαιούς).
- Συμπλήρωση 36 ή 37 ετών μετά το 2012 στο Δημόσιο για θεμελίωση.
- Συμπλήρωση 21 και 23 ετών στο Δημόσιο για τρίτεκνους γονείς το 2011 και 2012.
- Συμπλήρωση 5.500 ενσήμων για μητέρες με ανήλικο παιδί μέχρι το 2012 (για παλαιές).
- Συμπλήρωση 10.500 ημερών στο ΙΚΑ με διαδοχική ασφάλιση έως το 2012 για συνταξιοδότηση από τα 59.
- Συμπλήρωση 900 ημερών στα βαρέα για σύνταξη με 4.500 ημέρες συνολικά.
- Συμπλήρωση 2.100 ημερών σε ειδικότητες βαρέων στο πλαίσιο των 10.500 ημερών συνολικά.
