Οι τεχνολογικές αλλαγές φέρνουν τα πάνω – κάτω στο σύστημα χρηματοπιστωτικών συναλλαγών. Το Bitcoin έχει μετατραπεί από μια εμμονή αναρχικών σε μια τάξη περιουσιακών στοιχείων ύψους ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων που πολλοί διαχειριστές κεφαλαίων επιμένουν ότι πρέπει να υπάρχει σε οποιοδήποτε ισορροπημένο χαρτοφυλάκιο. Σμήνη ψηφιακών ημερήσιων διαπραγματευτών έχουν καταστεί δύναμη στη Wall Street. Το PayPal έχει 392 εκατομμύρια χρήστες, ένα σημάδι ότι η Αμερική πλησιάζει τους γίγαντες ψηφιακών πληρωμών της Κίνας. Ωστόσο, όπως εξηγεί ειδική έκθεση του Economist, η λιγότερο παρατηρούμενη διαταραχή στα όρια μεταξύ τεχνολογίας και χρηματοδότησης μπορεί να καταλήξει ως η πιο επαναστατική: η δημιουργία κυβερνητικών ψηφιακών νομισμάτων, που συνήθως στοχεύουν στο να επιτρέπουν την κατάθεση κεφαλαίων απευθείας σε μια κεντρική τράπεζα, παρακάμπτοντας τους συμβατικούς δανειστές.
Αυτά τα «govcoins» είναι μια νέα έκφανση των νομισμάτων. Υπόσχονται να κάνουν τη χρηματοδότηση καλύτερη, αλλά και να μετατοπίσουν την εξουσία από τα άτομα στο κράτος, να αλλάξουν τη γεωπολιτική και να αλλάξουν τον τρόπο κατανομής του κεφαλαίου. Πρέπει να αντιμετωπίζονται με αισιοδοξία και ταπεινοφροσύνη.
Πριν από μια δεκαετία, ανάμεσα στα συντρίμμια της Lehman Brothers, ο Paul Volcker, πρώην επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Τράπεζας, γκρίνιαζε ότι η τελευταία χρήσιμη καινοτομία των τραπεζών ήταν τα ΑΤΜ. Μετά την κρίση, η βιομηχανία ανέβασε το επίπεδο στο παιχνίδι της. Οι τράπεζες έχουν εκσυγχρονίσει τα απαρχαιωμένα ηλεκτρονικά συστήματά τους. Οι επιχειρηματίες έχουν δημιουργήσει έναν πειραματικό κόσμο «αποκεντρωμένης χρηματοδότησης», εκ των οποίων το bitcoin είναι το πιο διάσημο κομμάτι και το οποίο περιέχει ένα χάος από tokens, βάσεις δεδομένων και αγωγούς που αλληλεπιδρούν σε διαφορετικούς βαθμούς με την παραδοσιακή χρηματοδότηση. Εν τω μεταξύ, οι οικονομικές εταιρείες «πλατφόρμας» έχουν πλέον περισσότερους από 3 δισεκατομμύρια πελάτες που χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά πορτοφόλια και εφαρμογές πληρωμών. Παράλληλα με το PayPal υπάρχουν και άλλοι ειδικοί, όπως η Ant Group, η Grab και η Mercado Pago, γνωστές εταιρίες όπως η Visa, και άλλοι σαν το Facebook που φιλοδοξούν να το παίξουν Silicon Valley.
Τα ψηφιακά νομίσματα κυβερνήσεων ή κεντρικών τραπεζών είναι το επόμενο βήμα, αλλά έρχονται με μια στρέβλωση, επειδή θα συγκεντρώνουν την εξουσία στο κράτος αντί να την διαδίδουν μέσω δικτύων ή να τη δίνουν σε ιδιωτικά μονοπώλια. Η ιδέα πίσω τους είναι απλή. Αντί να έχετε λογαριασμό σε μια τράπεζα λιανικής, θα το κάνατε απευθείας με μια κεντρική τράπεζα μέσω μιας διεπαφής που μοιάζει με εφαρμογές όπως το Alipay ή το Venmo. Αντί να γράφετε επιταγές ή να πληρώνετε στο διαδίκτυο με κάρτα, θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε τα φθηνά δίκτυα της κεντρικής τράπεζας. Και τα χρήματά σας θα ήταν εγγυημένα από την πλήρη πίστη του κράτους, όχι από μια τράπεζα που μπορεί να σφάλει. Θέλετε να αγοράσετε μια πίτσα ή να βοηθήσετε έναν αδέκαρο αδελφό; Δεν χρειάζεται να ασχοληθείτε με το τηλεφωνικό κέντρο της Citigroup ή να πληρώσετε τα τέλη της Mastercard: η Τράπεζα της Αγγλίας και η Fed είναι στη διάθεσή σας.
Αυτή η μεταμόρφωση των κεντρικών τραπεζών από τους αριστοκράτες της χρηματοδότησης στους εργάτες της ακούγεται υπερβολική, αλλά είναι σε εξέλιξη. Πάνω από 50 νομισματικές αρχές, που αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου ΑΕΠ, εξερευνούν τα ψηφιακά νομίσματα. Οι Μπαχάμες έχουν εκδώσει ψηφιακό χρήμα. Η Κίνα παρουσίασε το πιλοτικό της e-yuan σε πάνω από 500.000 άτομα. Η ΕΕ θέλει ένα εικονικό ευρώ έως το 2025, η Βρετανία έχει ξεκινήσει μια ειδική ομάδα και η Αμερική, ο παγκόσμιος οικονομικός ηγεμόνας, δημιουργεί ένα υποθετικό ηλεκτρονικό δολάριο.
Ένα κίνητρο για τις κυβερνήσεις και τις κεντρικές τράπεζες είναι ο φόβος της απώλειας ελέγχου. Σήμερα, οι κεντρικές τράπεζες αξιοποιούν το τραπεζικό σύστημα για να ενισχύσουν τη νομισματική πολιτική. Εάν οι πληρωμές, οι καταθέσεις και τα δάνεια μεταναστεύσουν από τράπεζες σε ιδιωτικά ψηφιακά βασίλεια, οι κεντρικές τράπεζες θα παλέψουν να διαχειριστούν τον οικονομικό κύκλο και να εισάγουν κεφάλαια στο σύστημα κατά τη διάρκεια μιας κρίσης. Τα μη εποπτευόμενα ιδιωτικά δίκτυα θα μπορούσαν να γίνουν μια άγρια Δύση απάτης και παραβιάσεων απορρήτου.
Το άλλο κίνητρο είναι η υπόσχεση ενός καλύτερου χρηματοοικονομικού συστήματος. Στην ιδανική περίπτωση, το χρήμα παρέχει ένα αξιόπιστο απόθεμα αξίας, μια σταθερή μονάδα λογαριασμού και ένα αποτελεσματικό μέσο πληρωμής. Τα σημερινά χρήματα παίρνουν μικτές βαθμολογίες. Οι μη ασφαλισμένοι καταθέτες μπορεί να υποφέρουν εάν οι τράπεζες φαληρίσουν, το bitcoin δεν είναι ευρέως αποδεκτό και οι πιστωτικές κάρτες είναι ακριβές. Τα κυβερνητικά ηλεκτρονικά νομίσματα θα έχουν υψηλή βαθμολογία, δεδομένου ότι είναι εγγυημένα από το κράτος και χρησιμοποιούν έναν φτηνό, κεντρικό κόμβο πληρωμών.
Ως αποτέλεσμα, τα govcoins θα μπορούσαν να μειώσουν τα λειτουργικά έξοδα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής βιομηχανίας, τα οποία ανέρχονται σε πάνω από 350 $ ετησίως για κάθε άτομο στη Γη. Αυτό θα μπορούσε να κάνει τη χρηματοδότηση προσβάσιμη για τα 1,7 δισ. άτομα που δεν διαθέτουν τραπεζικούς λογαριασμούς. Τα κυβερνητικά ψηφιακά νομίσματα θα μπορούσαν επίσης να επεκτείνουν τις εργαλειοθήκες των κυβερνήσεων επιτρέποντάς τους να κάνουν άμεσες πληρωμές στους πολίτες και να μειώσουν τα επιτόκια κάτω από το μηδέν. Για τους απλούς χρήστες, η γοητεία ενός δωρεάν, ασφαλούς, άμεσου, καθολικού μέσου πληρωμής είναι προφανής.
Ωστόσο, αυτή η εξέλιξη δημιουργεί κινδύνους. Χωρίς περιορισμούς, τα govcoins θα μπορούσαν γρήγορα να γίνουν κυρίαρχη δύναμη στη χρηματοδότηση, ειδικά εάν οι επιπτώσεις του δικτύου δυσκολεύουν τους ανθρώπους να επιλέξουν να βγουν από αυτά. Θα μπορούσαν να αποσταθεροποιήσουν τις τράπεζες, διότι εάν οι περισσότεροι άνθρωποι και επιχειρήσεις έκρυβαν τα χρήματά τους στις κεντρικές τράπεζες, οι δανειστές θα έπρεπε να βρουν άλλες πηγές χρηματοδότησης για να υποστηρίξουν τα δάνειά τους.
Εάν οι τράπεζες λιανικής απορροφούσαν τη χρηματοδότηση, κάποιος άλλος θα έπρεπε να κάνει το δανεισμό που τροφοδοτεί τη δημιουργία επιχειρήσεων. Αυτό αυξάνει την δυσάρεστη προοπτική οι γραφειοκράτες να επηρεάζουν την κατανομή πιστώσεων. Σε μια κρίση, μια ψηφιακή παρεμπόδιση αποταμιευτών στην κεντρική τράπεζα θα μπορούσε να προκαλέσει μαζικές αναλήψεις.
Εάν ανέλθουν, τα govcoins θα μπορούσαν να γίνουν πανοπτικά όργανα για να ελέγχει το κράτος τους πολίτες: αναλογιστείτε στιγμιαία ηλεκτρονικά πρόστιμα για κακή συμπεριφορά. Θα μπορούσαν επίσης να αλλάξουν τη γεωπολιτική, παρέχοντας έναν αγωγό για διασυνοριακές πληρωμές και εναλλακτικές λύσεις έναντι του δολαρίου, του παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος και ενός άξονα αμερικανικής επιρροής. Η κυριαρχία του δολαρίου βασίζεται εν μέρει στις ανοιχτές κεφαλαιαγορές της Αμερικής και στα δικαιώματα ιδιοκτησίας, τα οποία δεν μπορεί να ανταγωνιστεί η Κίνα. Αλλά βασίζεται επίσης σε παλιά συστήματα πληρωμών, συμβάσεις τιμολόγησης και αδράνεια – καθιστώντας το ώριμο για αναταραχή. Οι μικρές χώρες φοβούνται ότι, αντί να χρησιμοποιούν εθνικά νομίσματα, οι άνθρωποι ενδέχεται να στραφούν σε ξένα ηλεκτρονικά νομίσματα, προκαλώντας εγχώριο χάος.
Νέα χρήματα, νέα προβλήματα
Ένα τόσο μεγάλο φάσμα ευκαιριών και κινδύνων είναι τρομακτικό. Αποκαλύπτει πως οι αυταρχικοί ηγέτες της Κίνας, οι οποίοι πάνω απ’ όλα εκτιμούν τον έλεγχο, περιορίζουν το μέγεθος του e-yuan και περιορίζουν σε ιδιωτικές πλατφόρμες όπως το Ant. Οι ανοιχτές κοινωνίες θα πρέπει επίσης να προχωρήσουν προσεκτικά, ας πούμε, κλθέτοντας όρια σε λογαριασμούς ψηφιακού νομίσματος.
Οι κυβερνήσεις και οι χρηματοοικονομικές εταιρείες πρέπει να προετοιμαστούν για μια μακροπρόθεσμη αλλαγή στον τρόπο λειτουργίας των χρημάτων, τόσο μεγάλη όσο η μετάβαση στα μεταλλικά νομίσματα ή στις κάρτες πληρωμής. Αυτό σημαίνει ενίσχυση των νόμων περί απορρήτου, μεταρρύθμιση του τρόπου λειτουργίας των κεντρικών τραπεζών και προετοιμασία των λιανικών τραπεζών για έναν πιο περιφερειακό ρόλο. Τα κρατικά ψηφιακά νομίσματα είναι το επόμενο μεγάλο πείραμα στη χρηματοδότηση, και υπόσχονται να είναι πολύ πιο σημαντικά από το ταπεινό ΑΤΜ.
ΠΗΓΗ: OT
